پیشینه شناسی اسطوره ی آرش کمانگیر در منابع تاریخی، شاهنامه فردوسی و آثار معاصر

چکیده آرش کمانگیر یا آرش شیواتیر از کهن ترین اسطوره های ایرانی و همچنین نام شخصیت اصلی این اسطوره است. اسطوره آرش از دیرباز تاکنون مورد توجه بسیاری از نویسندگان و محققان قرار گرفته، و هریک از پژوشگران ادبیات به نحوی به این موضوع پرداخته اند. بانظر به منابع موجود، آرش از سپاهیان منوچهر بود که برای تعیین مرز بین ایران و توران ، و خاتمه دادن به جنگ، به عنوان بهترین کمان دار ایرانی بر فراز کوه ( اییریوخشوتا) رفته، و با پرتاب تیر خود که بعد از سه شبانه روز به رود ارس رسید ، مرز ایران را به نقطه ی پیشین خود رساند. این اسطوره با برخورداری از پیشینه ای کهن، در کتاب های زرتشتی و همچنین با اندک تفاوت هایی در ذکر اصل داستان، در کتاب هایی از نویسندگان دوره ی میانه و دوره ها ی قبل و بعد از اسلام آمده است. در این پژوهش با تکیه بر روش کتابخانه ای و تحقیقی ، سعی بر آن شده است تا به بررسی متونی پرداخته شود که در دوره های مختلف اسطوره آرش را ذکر کرده اند و بیانگر پیشینه ی این اسطوره درکتاب های مختلف می باشد. بررسی های ما در این تحقیق نشان می دهد که، اسطوره ی آرش دارای قدمتی کهن است، و نویسندگان در دوره های مختلف تاریخی آن را به روایت کشیده اند. هر چند ذکر این اسطوره را در بسیاری از منابع دوره ی میانه و قبل از آن در منابع زرتشتی می توان دید. اما وفور استفاده از این اسطوره در دوره ی پس از اسلام است، که در بسیاری از منابع، به صورت تشبیهی یا کامل آورده شده است.

واژگان کلیدی: آرش کمانگیر، شاهنامه ، اسطوره ، شیواتیر