يكي از دغدغه‌هاي بزرگ در حوزه‌ي جامعهشناسي دين، تعريف عملياتي دين و دينداري است كه بيشتر در حوزه‌ي روان‌شناسي اجتماعي پيگيري مي‌شود و مبتني بر دو گرايش است؛ يكي سنّت جامعهشناسي يا جمعي- اجتماعي و ديگري سنّت روان‌شناسي يا ذهني- فردي. قبل از گلاك و استارك، محققان براي دين جنبه‌ها و اركان مختلفي قائل بودند؛ مثلاً فروم جنبه‌هاي عملي، علمي- جادويي، آييني، شعايري و معني‌‌شناسي را براي دين برشمرد و واخ سه جنبه‌ي نظري/ فكري، علمي/ رفتاري و نهادي/ اجتماعي را. عدّه‌اي ديگر چهار ركن: ايمان، عقيده، احكام عبادي، احكام سياسي و اجتماعي را براي دين ذكر كردند و دسته‌‌ي ديگر، تجربه‌ي ديني، شناخت ديني، احساس ديني و عمل ديني را. از ابتداي دهه‌ي1960 تحتت‌تأثير ديدگاه جامعه‌شناسان، به‌ويژه دوركيم، براي اولين‌بار، دين به‌عنوان پديده‌اي چندبُعدي مطرح گرديد و واچ براي آن سه بُعد قائل شد: نظري/ باور، عملي/ مناسكي و جمعي/ انجمني. در سال1965 گلاك و استارك براي همه‌ي اديان جهان پنج بُعد قائل شدند: 1.اعتقادي 2. مناسكي 3. تجربي 4. فكري 5. پيامدي؛ و بيشتر پژوهشگران اين الگو را پذيرفته و آن‌را براي مطالعه‌ي هر ديني مناسب دانستند. بدون ترديد، دينداري از ابعاد مهم شخصيتي حافظ شيرازي است‌كه قابليت بررسي با الگوي گلاك و استارك را دارد و در اين مقاله با توجه به غزليّات حافظ به تحليل و توصيف ابعاد دينداري او براساس الگوي مذكور پرداخته شد و مطابق نتايج تحقيق، حافظ به توحيد، نبوت و معاد معتقد است. طلب حقيقت از مهم‌ترين ويژگي‌هاي بُعد مناسكي و دليل بر عمل‌گرايي او در واجبات شريعت و مقامات طريقت و فضايل معنوي است. تجربه‌هاي ديني او كيفيت معرفتي از نوع شهودي و اشراقي داشته و توجه، شناخت، ايمان و اميد از جلوه‌هاي عمده‌ي آن محسوب مي‌شوند و توحيدانديشي، خشنودي از قضاي الهي، عمل به فرايض، شركت در مراسم ديني، آراستگي به فضايل معنوي، ايمان استوار، بندگي عاشقانه، وصول به وحدت و مقام انسان كامل از پيامدهاي مهم دينداري وي به‌شمار مي‌آيند.
کلید واژگان :تعريف عملياتي دينداري، گلاك و استارك، حافظ‌شيرازي، بُعد اعتقادي، مناسكي و تجربي.
ارزش ریالی : 1200000 ریال
با پرداخت الکترونیک