شناسایی و تحلیل اثرات متقابل عوامل کلیدی و سنجش میزان پایداری منطقه ای با رویکرد آینده نگاری راهبردی (مطالعة موردی استان خراسان شمالی).

امروزه برنامه¬ریزان شهری و منطقه¬ای از علم آینده¬پژوهی جهت پاسخگویی به چالش¬های معاصر بهره می گیرند. یکی از ضعف های نظام برنامه¬ریزی منطقه¬ای رایج عدم شناسایی، تحلیل و بکارگیری عوامل کلیدی توسعه منطقه¬ای است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی توسعه استان خراسان شمالی با رویکرد آینده¬نگاری منطقه¬ای انجام گرفته است. این پژوهش از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع بهره برده و جهت تحلیل داده¬ها از نرم¬افزار میک¬مک¬استفاده شده است. داده¬های¬پژوهش¬که شامل 50 عامل اولیه بوده از اسناد طرح¬های منطقه¬ای¬وبا بهره¬گیری از دیدگاه کارشناسان توسعه استخراج گردیده و میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل با نظرکارشناسان و مدیران استانی تکمیل و نهایتاً مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل¬ها بیانگر وضعیت ناپایدار در سیستم منطقه خراسان شمالی است، لذا الگوي پراكندگي عوامل تاثيرگذار در توسعه این منطقه بيانگر وضعيت ناپايدار سيستم است. در واقع مهمترین خصیصه این استان تنوع در عوامل و فقدان یک یا چند عامل با تاثیرگذاری شدید می¬باشد. عواملي كه در خارج از حوزه تصميم¬گيري منطقه و داراي ابعاد ملي و بين المللي هستند عموماً داراي تاثيرگذاري بالا و تاثيرپذيري كمتري از عوامل منطقه بوده و در مقابل عواملي كه تاثيرگذاري¬كمتري¬داشته¬وبيشتر از ساير عوامل تاثيرپذيرند، عموماً نتيجه سایر برنامه¬ريزي¬ها، سياست¬گذاري¬ها و تصميم¬گيري¬ها هستند. مواردی مثل نرخ رشد اقتصادي و درآمد سرانه پايين، توسعه جاده¬هاي اصلي جديد، وجود قلمروهاي روستايي يكپارچه و ارتقاء جاده¬هاي فرعي جزء "عوامل ریسک" محسوب گردیده و از ظرفیت بالایی جهت تبدیل¬شدن به عوامل کلیدی برخوردارند و عواملی مانند نرخ رشد اقتصادي و درآمد سرانه پايين، روندتمركزگرايي¬جمعيت به¬نفع مركزاستان، تعادل¬نسبي درراس نظام¬شهري، گسترش¬فقرشهري¬وحاشيه¬نشيني، ايجادورشدشهرهاي¬كوچك¬جزء"عوامل هدف" طبقه بندی شده که میزان تاثیرپذیری آنها بیش از تاثیرگذاری شان بوده و می¬توان با برنامه¬ریزی و اعمال تغییرات بر روی آنها به اهداف مورد نظر سیستم دست یافت.

«آینده نگاری راهبردی»، «عوامل کلیدی»، «پایداری سیستم»، «میک مک»، «خراسان شمالی»