کاربرد عبارت‌های عربی در مرزبان‌نامه

مرزبان نامه یکی از آثار برجستة نثر فنّی است که به اقتضای این نوع نثر، استشهادات عربی یکی از ویژگی¬های بارز آن محسوب می شود. مهارت خاصّ وراوینی در رعایت پیوستگی لفظی و معنایی عبارات عربی مرزبان نامه با متن فارسی آن، اثر وی را به یکی از شاهکارهای متفاوت نثر فنّی تبدیل کرده¬است؛ امّا این جنبة ارزشمند کار وی مورد غفلت واقع شده¬است. در مقالة حاضر در پی آنیم که روشن نماییم، سهم و نقش عبارات عربی در ساختار لفظی و معنوی مرزبان¬نامه چگونه است و بدین وسیله جنبه¬های مختلف ارتباط لفظی و معنوی این عبارات عربی مرزبان¬نامه با متن فارسی آن را به عنوان یکی از ویژگی¬های سبکی وراوینی که اثر وی را سرآمد آثار نثر فنّی گردانیده¬است، بررسی و معرفی کنیم؛ به دیگر سخن این پژوهش در پی پاسخ دادن به این پرسمان¬هاست: چگونگی ارتباط امثال و اشعار عربی مرزبان¬نامه با متن فارسی آن تبیین جنبه¬های لفظی و معنوی ارتباط اقتباسات عربی مرزبان¬نامه با متن فارسی آن. نتایج پژوهش نشان داد وراوینی با مهارت خاصّ خود، در عین توجّه به آرایش لفظی، پیوستگی معنا را هم در دو جنبة لفظی و معنوی به خوبی رعایت کرده است. از نظر لفظی، این ترکیبات عربی به عنوان جزئی از نثر فارسی، دارای نقش‌های مختلف دستوری، از قبیل اضافه، مسندالیه، مسند و... هستند و از نظر بلاغت هم، در ساخت تشبیه، کنایه، سجع، جناس و بسیاری دیگر از عناصر بلاغی به کار می‌روند. استشهادات عربی از نظر معنوی نیز، با متن فارسی پیوستگی محکمی دارند و بیشتر جهت تتمیم و تکمیل کلام و تأیید و تأکید آن آمده‌اند.

مرزبان‌نامه، عبارات عربی، ارتباط لفظی، ارتباط معنوی، نثر فنّی