اثر تنش کم آبی و محلول­ پاشی ایندول استیک اسید در مراحل مختلف رشد دانه بر عملکرد و خصوصیات جوانه­ زنی بذور تولید شده ارقام گندم نان

تنظيم­ كننده­ هاي رشد گياهي از مهمترين عوامل موثر در شكل­ گيري عملكرد دانه محسوب مي­ شوند. با اين وجود نقش­ هاي فيزيولوژيك آنها به طور كامل شناسايي نشده است. از طرف ديگر تنش خشکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات زراعی است و علاوه بر افت عملكرد بر خصوصيات جوانه­ زني نيز تاثير مي­ گذارد. به همین منظور، آزمایشی در دو بخش مزرعهای و آزمایشگاهی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال­های 89-1388 و 90-1389 در قالب اسپلیت پلات-فاکتوریل بر پایه بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در دو سطح شامل بدون تنش و تنش کم­ آبی (قطع آبیاری پس از گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی) به عنوان کرت اصلی مد نظر قرار گرفت و ترکیب ارقام گندم پیشتاز و مرودشت، 336 و DN-11همراه با تیمارهای محلول­پاشي ايندول استيك اسيد (با غلظت 50 میکرومولار) در سه سطح شامل شاهد، اوايل مرحله تقسيم سلولي (گرده­ افشاني) و پرشدن دانه­ (14 روز پس از گرده­ افشاني) درکرتهای فرعی قرار گرفتند. در شرايط بدون تنش عملكرد دانه رقم مرودشت بيشتر از ديگر ارقام بود. كاهش شديد عملكرد دانه در اين رقم طي تنش كم­آبي نشان داد كه حساسيت اين رقم نسبت به تنش كم­ آبي بيشتر از ساير ارقام است و كمترين كاهش عملكرد دانه طي تنش رطوبتي مربوط به رقمDN-11بود. محلول­پاشي ايندول استيك اسيد در ابتدای تقسيم سلولي دانه­ هاي در حال رشد، موجب افزايش معنی­ دار عملكرد دانه شد که در اين شرايط بيشترين افزايش عملكرد دانه در رقم مرودشت ديده شد. ولی اعمال اين تيمار در مرحله پرشدن دانه چنين اثري نداشت. بذور بدست آمده از مزرعه در آزمایشگاه از نظر خصوصیات جوانه­ زنی مورد بررسی قرار گرفتند و نتايج نشان داد كه طول ريشه­ چه و درصد جوانه­ زني تحت تاثير تنش کم­ آبی قرار نگرفتند و به غير از پارامترهاي نسبت ساقه­ چه به ريشه­ چه و سرعت جوانه­ زني كه طي تنش افزايش يافتند بقيه پارامترهاي كاهش چشمگيري نشان دادند. مقايسه ميانگين اثر محلول­پاشي ايندول استیك اسيد مخصوصاً در ابتدای پرشدن دانه بيانگر اثر معنی­ دار آن بر خصوصيات جوانه­ زني بود به طوري­ كه سبب افزايش صفات جوانه­ زنی گرديد. با توجه به نتایج به دست آمده احتمالاً اکسین با تاثیرگذاری بر کیفیت بذور تولید شده و نه افزایش کمیت (وزن دانه) موجب اثرات مثبت بر خصوصیات جوانه­ زنی شده است.

گندم، تنش كم­ آبي، ايندول استيك اسيد، عملكرد دانه، درصد جوانه زنی، بنیه بذر