تخمین و ارزیابی ردپاي آب آبی و سبز محصولات عمده مورد کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

سابقه و هدف: شاخص ردپاي آب بهعنوان یک شاخص جهانی نشاندهنده مقدار واقعی آب مصرفی بر اساس شرایط و اقلیم هر منطقه میباشد. شناسایی و ارزیابی مقدار آب واقعی مـورد اسـتفاده محـصولات مختلـف کـشاورزي داراي اهمیت بالایی بوده و چنین ارزیابی میتواند در شناخت و ارائه راهکارهاي مناسب براي کاهش مصرف آب کـشاورزي بسیار موثر باشد. هدف از این پژوهش نیز محاسبه ردپاي آب محصولات عمده کشتشده در محدوده حوضـه آبریـز دریاچه ارومیه میباشد. در این فرآیند بهمنظور برنامهریزي کلان و صحیح در بخش کشاورزي و حفـظ منـابع آب، دو جزء سبز و آبی تفکیک گردیدند. مواد و روشها: جهت بررسی ردپاي آب محصولات در قسمتهاي مختلف حوضه دریاچه ارومیه، کل حوضه مـورد مطالعه به هفت منطقه تقسیمبندي گردید سپس براي هر منطقه یک ایستگاه بهعنوان ایستگاه مبنا انتخاب گردید. در این راستاء ایستگاههاي سلماس، ارومیه، مهاباد، تکاب، تبریز، مراغه و سراب بهعنوان ایستگاههاي مبنا معرفی گردیدند. در این پژوهش براي بررسی ردپاي آب محصولات زراعی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، پنج محصول عمده در حوضه شامل، گندم، چغندرقند، گوجهفرنگی، یونجه و ذرت مورد بررسی قرار گرفته و ردپاي آب آنهـا محاسـبه گردیـد. از نرمافزار 0.8 CropWat بهمنظور محاسبه تبخیر- تعرق و نیاز آبـی گیاهـان اسـتفاده شـد. دادههـاي موردنیـاز جهـت محاسبه تبخیر و تعرق شامل دماي حداقل، دماي حداکثر، درصد رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، سرعت باد و بارندگی در مقیاس ماهانه از سازمان هواشناسی کشور تهیه گردید. پس از مرتبسازي دادهها به نرمافزار معرفی گردید و ردپاي آب محصولات محاسبه گردید. یافتهها: نتایج حاصل از محاسبات ردپاي آب در دو جزء (آبـی و سـبز) نـشان داد کـه متوسـط سـالانه آب مـصرفی 3 محصولات غالب تولیدشده در حوضه حدود m ton /83/3547 میباشد که از این مقـدار سـهم دو جـزء آب سـبز و آبـی بــهترتیـب 25 %و 75 %مــیباشــد. همچنـین نتــایج نــشان داد کـه در بــین محــصولات مـورد مطالعــه، گنــدم m ) 3 m ) یونجه و) 1874/99 /ton 3 ton /26/1056 (بیشترین ردپاي آب را در بین محصولات حوضـه دارا بودنـد. در حالیکه نسبت آب آبی به سبز بالاترین مقدار را براي ذرت علوفهاي و چغندرقند داشتهاند. نتایج حاصل از پهنهبنـدي نیز بیانگر بالا بودن میزان آب آبی در دشتهاي تبریز و مراغه و قابلتوجه بودن ردپاي آب سبز در دشتهاي ارومیه و تکاب میباشد.

آب آبی، آب سبز، رد پاي آب، CROPWAT