تأثیر استیگمای اجتماعی ادراک‌شده بر عزت نفس مبتلایان به سندروم نقص ایمنی اکتسابی

مقدمه: پیامدهای روانی - اجتماعی ابتلای به سندروم نقص ایمنی اکتسابی ممکن است مشکلات بیشتری از خود بیماری برای افراد مبتلای به آن ایجاد کند. یکی از مهم­ترین پیامدهای روانی - اجتماعی استیگمای اجتماعی ادراک­شده در افراد با علائم سندروم نقص ایمنی اکتسابی، کاهش عزت نفس در بین این بیماران است، زیرا این بیماری با ایجاد تغییرات شناختی، روحی و روانی، تأثیر منفی زیادی بر عزت نفس بیماران به دنبال دارد. هدف: این مطالعه با هدف تعیین تأثیر استیگمای اجتماعی ادراک­شده در کاهش عزت نفس بیماران با علائم سندروم نقص ایمنی اکتسابی انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر در قالب یک طرح همبستگی و به صورت مقطعی انجام شد. داده­های این مطالعه، از بین 63 بیمار با علائم ایدز جمع­آوری شد که جهت مشاوره و مداوا به مرکز مشاوره بیماری­های رفتاری یزد در سال 1391 مراجعه کرده بودند. این بیماران با استفاده از روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب گردیدند. برای تعیین حجم نمونه، از فرمول اصلاح شده کاکران استفاده شد. ابزار گردآوری داده­ها عبارت بودند از: مقیاس عزت نفس روزنبرگ (RSES) و پرسشنامه اصلاح­شده استیگما در بیماران مبتلا به سندروم نقص ایمنی اکتسابی. برای محاسبه پایایی ابزار اندازه­گیری، از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. داده­ها با استفاده از آزمون مرتبه صفر پیرسون و رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی تحلیل شدند. نتایج: شصت و سه نفر (48 مرد و 15 زن) از بیماران با علائم سندروم نقص ایمنی مورد بررسی قرار گرفتند. دامنه سنی آزمودنی­ها بین 14 تا 56 سال، با میانگین 77/7 ± 36 سال بود. نحوه ابتلاء به بیماری در بین پاسخگویان به ترتیب اعتیاد تزریقی 33 نفر (4/52%)، آمیزش جنسی 17 نفر (27٪)، نامشخص 9 نفر (3/14%)، خون و فرآورده های خونی 3 نفر (8/4%) و انتقال از مادر به جنین 1 نفر (6/1%) بوده است. طول مدت ابتلاء به ایدز بین 1 تا 15 سال با میانگین 85/7 ± 15/3 بود. تفاوت معناداری میان مردان و زنان با علائم نقص ایمنی از نظر استیگمای اجتماعی ادراک­شده وجود نداشت. شیوه ابتلای به ویروس HIV نیز تفاوتی در میزان استیگمای اجتماعی ادراک شده بیماران ایجاد نکرده بود. همبستگی معنادار معکوسی بین استیگمای اجتماعی ادراک­شده با متغیر عزت نفس (01/0> P) و مولفه پذیرش خود (01/0> P) وجود داشت. همچنین، همبستگی معکوس معناداری بین مولفه­های استیگمای اجتماعی ادراک شده، یعنی استیگمای شخصی با عزت نفس (05/0> P)، و خودانگاره منفی با عزت نفس (01/0> P) وجود داشت. تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی نشان داد که متغیرهای دسته اول (اجتماعی-جمعیت شناختی و ویژگی های بالینی بیمار) که در مرحله اول وارد شدند، سهمی در تبیین واریانس متغیر عزت نفس نداشتند. در مرحله دوم، و با ورود متغیر استیگمای اجتماعی ادراک­شده در مدل، این متغیر توانست 4/23 درصد (234/0 =R2 Adj) از واریانس عزت نفس را تبیین نماید. بحث و نتیجه­گیری: استیگمای اجتماعی ادراک­شده یکی از عوامل خطر عمده، نارسایی عزت نفس در بیماران با علائم سندروم نقص ایمنی اکتسابی است. بنابراین، با ارائه مداخلات رفتاری ـ اجتماعی مناسب به بیماران، خانواده­ها و مردم در جهت اصلاح باورها نسبت به اختلال نقص ایمنی، می­توان به بهبود عزت نفس این بیماران کمک کرد

واژه‌های کلیدی: HIV، ایدز، استیگمای اجتماعی، خود پندار