الگوي بومي مديريت بحران در کتابخانه هاي ايران(پژوهش کیفی)

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر ارائۀ الگوی بومی مدیریت بحران در کتابخانه­ها است. شناسایی زمینه‌ها و راهبردهای اصلی و نیز عوامل اصلی مداخله‌گر در مدیریت بومی بحران کتابخانه‌های ایران، از اهداف فرعی پژوهش به شمار می‌رود. روش: این پژوهش به روش کیفی و با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد انجام شد و داده‌ها با انجام مصاحبه‌های نیمه‎ساختار‌یافتۀ عمیق گردآوری گردید. اشباع داده‌ها عامل اساسی در تعیین حجم نمونه بود. جامعۀ پژوهش، متخصصان مدیریت بحران و نیز مدیران کتابخانه‌ها در ایران بودند. تحلیل داده‌ها از طریق کدگذاری نظری که شامل سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی است انجام شد. در کدگذاری محوری پدیده یا مقوله اصلی شناسایی شد و در مرحله کدگذاری گزینشی الگوی مورد نظر ارائه گردید که در این الگو زمینه‌ها، شرایط علی، راهبردهای اصلی، مداخله‌گرها (شرایط واسطه­ای) و پیامدهای مدیریت بحران در کتابخانه‌ها مشخص شد. یافته‌ها: زمینه‌های اصلی مدیریت بحران در الگوی ارائه شده، در سه مقولۀ ارزش‌ها، نیروی انسانی و روش‌ها و تمهیدات جای گرفته است. شرایط علی و آنچه که باعث شده تا تحقیق مورد نظر شکل بگیرد، سه مقولۀ خسارت‌های مالی ناشی از بحران‌های گذشته در کتابخانه‌ها، نارضایتی مراجعان از خدمات کتابخانه‌ها و بی‌رغبتی کارمندان هستند. با توجه به یافته‌های پژوهش، راهبردهای اصلی مدیریت بحران عبارتند از: توجه به ویژگی‌های شخصیتی متقاضیان حین استخدام، راهکارهای افزایش مهارت‌ها و ارتباطات انسانی نیروی انسانی، نهادینه ساختن ارزش‌ها (مذهبی، اخلاقی و اجتماعی) در کتابخانه‌ها، استفاده از راهکارهای بودجه‌بندی صحیح و انجام فعالیت‌های پیشگیرانه از بروز بحران و استانداردسازی ساختمان کتابخانه‌ها. مصاحبه‎شوندگان در صحبت‌های خود به عواملی اشاره داشتند که بر انجام و سرعت انجام فرایند مدیریت بحران تاثیرگذار است (شرایط واسطه‌ای)، از جمله مکانیزم‌های مدیریتی، اقتصادی، سازمانی و اداری و مکانیزم‌های مربوط به استفاده از فن‎آوری در کتابخانه‌ها. در نهایت پیامد اجرای فرایند مدیریت بحران در کتابخانه‌های ایران، کاهش و یا از بین‌رفتن اثرات بحران‌های آشکار و پنهان داخلی و خارجی است. اصالت/ارزش: بررسی متون حاکی از این است که تاکنون الگوی بومی جهت مدیریت بحران در کتابخانه‌های ایران ارائه نشده است. استانداردهای زیادی جهت مدیریت ریسک و بحران در دنیا ارائه شده است اما با توجه به ساختارهای فرهنگی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی متفاوت کشورها، ضروری به نظر می‌رسید که الگویی بومی ارائه شود. استفاده از این الگو به کتابخانه‎ها کمک می‌کند که از بحران‌های طبیعی و سازمانی مصون بمانند و یا آسیب کمتری ببینند.

بومی‎سازی، کتابخانه‌ها، نظریه‎ داده‎بنیاد، مدیریت بحران