شرط ضمان سرمایه در حقوق اسلامی و قوانین موضوعه ایران

از جمله عقود معینی که احکام و شرایط آن در قانون مدنی مورد بحث قرار گرفته، عقد مضاربه است، که به نام «قراض» یا «مقارضه » نیز خوانده شده است. عقد مزبور در کنار دو عقد مزارعه و مساقات، اگر چه که در زمره عقود معوض قرار دارند، اما چون در جوهر و ذات همه آنها نوعی تعاون و اتحاد وجود دارد و مشارکت، وصف مشترک آنها می باشد، از سایر عقود معوض متمایز می باشند. از طرفی هر چند که عقود نامبرده، نوعی شرکت عقدی تلقی می گردند و بر مشارکت کار و سرمایه استوار هستند، اما این تفاوت بین آنها وجود دارد که در مضاربه، مشارکت کار و سرمایه برای تجارت است، در حالی که این مشارکت در مزارعه، فعالیتهای کشاورزی و در مساقات، باغداری اساس همکاری قرار می گیرد. همچنین در بین عقود، عقد مضاربه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا از دیدگاه اقتصادی، عقد مضاربه مبین نقش کار و سرمایه در قلمرو فعالیتهای اقتصادی می باشند. در شرایط کنونی سرمایه و سرمایه گذاری پرواضح است که دارای اهمیت اساسی است. عقد مضاربه یکی از عقود معین در قانون مدنی می باشد که بر مبنای آن طرفین برای رسیدن به هدف مشترک که کسب سود می باشد هم پیمان می شوند. وجود حرمت ربا در اسلام، ریسک و احتمال ضرر در فعالیتهای مالی و اقتصادی باعث شده تا سرمایه گذاران به دنبال نوعی تضمین برای اصل سرمایه خود با توسل به وسایل و نهادهای حقوقی باشند. در روابط حقوقی امروزی سرمایه گذاران معاصر بدون تضمینات کافی حاضر نیستند سرمایه خود را در اختیار دیگری قرار دهند و از لحاظ عرف حاکم بر بازار سرمایه، درج این شرط در عقد، عقلایی و دادن سرمایه به دیگری بدون تضمینات کافی نوعی ریسک محسوب می شود. به هرحال، یک تعارض بین منافع سرمایه گذار و سرمایه پذیر وجود دارد که همین امر سبب می شود سرمایه پذیر با سهولت نتواند به جذب سرمایه بپردازد چرا که سرمایه گذار نیز برای تضمین سرمایه خود نیاز به یک ضمانت دارد. در اینجا سرمایه پذیر بایستی امتیازاتی را برای سرمایه گذار در نظر بگیرد. در حقوق اسلامی در مورد ضمان سرمایه بین علمای حقوق اسلامی نیز اختلاف است. در این مقاله نویسندگان در تلاشند که، با روش توصیفی – تحلیلی، با استفاده از منابع معتبر کتابخانه ای و به روش فیش برداری به تحلیل و تبیین سرمایه گذاری و انواع آن و عقدمضاربه و همچنین نظریات مطروحه در باب شرط ضمان سرمایه پرداخته شود.

شرط ضمان، عقد مضاربه، سرمایه گذاری، سرمایه گذاری مستقیم، سرمایه گذاری غیرمستقیم