احیاء بافت های تاریخی با تأکید بر عوامل راهبردی اکوتوریسم؛ نمونه موردی: مجموعه تاریخی مفخم بجنورد

چگونگی مداخله در بافت های تاریخی همواره با نظریات و ایده های متفاوتی مواجه بوده است. در این راستا موردپژوهی در شهری با قابلیت های گردشگری، می تواند الگویی جدید از نحوه ی برخورد با بافت های تاریخی ارائه دهد. بافت فرسوده ی شهر بجنورد محل قرارگیری دو بنای تاریخی عمارت مفخم و آیینه خانه ی مفخم می باشد. این بناها در گذشته مجموعه ای مفصل شامل: محل سکونت ایلخانی بجنورد، حکومت منطقه و پذیرایی از بزرگان ایرانی و غیر ایرانی بوده است. احیاء مجموعه ی مذکور به عنوان بافت تاریخی، از رهگذر عوامل راهبردی اکوتوریسم رویکردی نوین می باشد که با توسعه ی گردشگری شهر بجنورد نیز همراه است. از این رو در پژوهش حاضر به روش توصيفي–تحليلي و با هدف احیای مجموعه ی تاریخی-فرهنگی مفخم در جهت جذب گردشگر ابتدا اطلاعات مورد نیاز به روش های کتابخانه ای، اسنادی و مطالعات میدانی از قبیل مصاحبه و توزیع پرسشنامه جمع آوری شد، سپس با پیگیری فرآيند برنامه ريزي راهبردي، ضمن شناخت تحلیلی وضع موجود مجموعه ی مفخم و به تبع آن پي جويي توانمندي ها و كاركردهاي گردشگري آن، به منظور توسعه اين كاركردها، اقدام به ارائه راهبردهاي كاربردي جهت احیاء مجموعه تاریخی مفخم شده است. بر اين اساس فهرستي از نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديدها شناسايي شد که براي وزن دهي به تك تك عوامل تأثيرگذار از روش Delphi استفاده شده است. نتايج نشان دهنده ی آن است كه راهبردهاي قابل قبول در برنامه ريزي گردشگري شهر بجنورد، در اولويت اول راهبردهای محافظه كارانه است و راهبردهاي تهاجمي در اولويت دوم برنامه ريزي قرار مي گيرد. بدين منظور نخست راهبردهاي اوليه WO و سپس راهبردهاي SO در ماتريس SWOT در اولويت انتخاب قرار گرفتند. در راهبردهاي محافظه کارانه ی WO، راهبردهای تامین تسهیلات و امکانات اقامتی با بهره گیری از بودجه تخصیصی و معرفی و شناساندن مجموعه ی مفخم به عموم مردم ایران و کشورهای همسایه با بهره گیری از سمینارها، بروشورها، مستندها و سریال های تلویزیونی به ترتیب با امتیازهای 7.319 و7.193 بهترین راهبردها جهت احیاء مجموعه تاریخی مفخم مشخص شدند.

مجموعه ی تاریخی، توسعه ی گردشگری، عمارت و آیینه خانه مفخم، احیاء بافت تاریخی، عوامل راهبردی