طرح‌واره‌های تصویری قرآنی در اندیشه عرفانی امام خمینی(ره)؛ مطالعه موردی غزلیات

طرح‌واره‌های تصويری از جمله مقوله‌های موجود در حوزه معناشناسی‌شناختی است که از عنصر استعاره در تبيين مسائل ذهنی بهره مي‌جوید. به بیان دیگر، استعاره با الگوبرداری از مفاهيم عينی، سازوکارهای تجربی را برای درک مفاهيم انتزاعی به کار مي‌بندد. قرآن، به عنوان شگفتی‌سازترین کتاب وحیانی، با فراهم‌سازی فضاهای استعاری مناسب، تحولی سترگ در اندیشه بشر ايجاد نموده که در اين ميان بسياری از متون عرفانی و دينی با تأثير از فرهنگ قرآنی از همين فضا بهره جسته اند؛ به عنوان نمونه، غزليات امام خمينی (ره) با بهره‌گيری از فضایی استعاری در قالب طرح‌واره‌های تصويری حجمی، قدرتی و حرکتی به رويکرد قرآنی خود در گزاره‌های انتزاعی حوزه عرفان اشاره داشته‌است. براین اساس، پژوهش حاضر برآنست تا با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی اشکال طرح‌واره‌های تصویری قرآنی را در غزلیات امام(ره) شناسایی ونقش آن‌ها را در زايش مفاهيم عرفانی تبیین نماید. گفتنی‌است طرح‌واره‌های حجمی با مکانمندسازی مفاهيم انتزاعی اسارت، هدايت، عشق، رنج که برگرفته از انديشه‌های قرآنی است در غزليات امام (ره) با همين ساختار استعاری تبلور يافته ودر حوزه طرح‌واره‌های قدرتی تصوير اقتدار در مفاهيم انتزاعی بويژه در بحث سيطره عشق الهی مطرح گشته‌است. طرح‌واره‌های حرکتی نيز در نمونه‌های قرآنی و غزليات امام (ره) با استعارات فضامدار بالا/ پايين، جلو/ پشت، سير افقی و عمودی به تصوير درآمده‌است.

استعاره‌، طرح‌واره‌های تصویری(حرکتی، قدرتی، حجمی)، قرآن، عرفان، امام خمینی(ره)