بررسی مقایسه ای اوزان عروضی( موسیقی بیرونی ) دیوان فرخی سیستانی و قاآنی شیرازی

وزن عروضی، یکی از انواع موسیقی است که در تأثیرگذاری شعر، از جهت انتقال اندیشه و عاطفة شاعر، نقش اساسی دارد. در تاریخ ادب فارسی، همواره شاعرانی موفق¬تر بوده¬اند که این عنصر موسیقایی را در کنار سایر جنبه¬های هنری، مورد توجه قرار داده¬اند. پژوهش حاضر، به بررسی و تحلیل اوزان مورد استفادة فرّخی سیستانی و قاآنی شیرازی می¬پردازد. فرّخی، در چهار قالب قصیده، غزل، ترجیع بند و قطعه، قاآنی؛ در هشت قالب قصیده، قطعه، غزل، رباعی، ترکیب¬بند، مسمط، ترجیع بند و مثنوی طبع آزمایی نموده است، اما قصیده سرایی عرصة مسلم هنری هر دو شاعر است. از نظر سبک شناسی، می-توان فرّخی را شاعر بحر رمل و قاآنی را شاعر بحر هزج دانست. 27 درصد اشعار فرّخی در بحر رمل و 3/27 اشعار قاآنی در بحر هزج سروده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می¬دهد، فرّخی از 46 وزن در ده بحر و قاآنی از 29 وزن در یازده بحر، برای سرودن استفاده نموده¬اند. تنوّع اوزان در دیوان فرّخی به مراتب بیشتر از دیوان قاآنی است امّا موسیقی بیرونی اشعار قاآنی، به دلیل استفاده از اوزان خیزابی و جویباری؛ پر تحرّک تر جلوه می¬نماید. اوزان نامطبوع در دیوان هر دو شاعر بسامد چشمگیری ندارد و هماهنگی وزن با محتوا به خوبی رعایت شده است.

فرّخی سیستانی، قاآنی شیرازی، وزن عروضی.