جناس در نفثه ‏المصدور

برای شناخت هرچه بهتر یک اثر ادبی به ویژگی بیان مطالب و نحوه‏ی خاص ایراد آن توجه می‏شود. بین زبان یک اثر و ذهن و روح صاحب اثر ارتباط تنگاتنگی برقرار است؛ چرا که ابزار یک نویسنده در انتقال اندیشه و احساسات وی، واژگان و الفاظ‏‏اند. از جمله امکاناتی که باعث زایش موسیقی درونی کلام است، می‏توان به صنایع بدیع لفظی از قبیل انواع سجع، انواع جناس و انواع تکرار اشاره کرد. جناس یکی از ابزارهای ایجاد موسیقی در کلام و از انواع قاعده افزایی است و کارکردهای مختلفی دارد. شهاب‌الدين محمد خرندزي زیدری نسوي نفثه‏المصدور (632 هـ) را پس از تازش مغولان به ايران و کشته شدن «جلال‌الدين خوارزم شاه» با نثري شاعرانه مي‌نويسد و در آن به شرح دردها و دربه‌دري‌هايش مي‌پردازد. می‌توان گفت نفثه‌المصدور در واقع شعری است به نثر. روش به کار رفته در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی و استناد به آمار است به این گونه که پس از تعریف، به استخراج دقیق بسامد انواع جناس و تحلیل آن‏ها پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان می‏دهد جناس اشتقاق بیش‏ترین بسامد و جناس مکرر کم‏ترین بسامد را در نفثه‌المصدور دارند.

نفثه‏المصدور، زیدری نسوی، بلاغت، بدیع لفظی، جناس