بررسی و تحلیل روایات فضایل و خواص سوره حمد با تاکید بر نظریات آیت الله معرفت

سوره حمد در قرآن کریم از جایگاه و منزلت بالایی برخوردار است و فضایل و خواص زیادی برای آن ذکر شده است؛ اما تحلیل نادرست این فضایل، آسیب های زیادی مانند تساهل و سستی در اعمال دیگر را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین، بررسی این روایات ضروری می نماید. روایات رسیده در فضایل سوره حمد از نظر اعتبار دارای کثرت نقل و در برخی موارد متواتر هستند؛ اما برای بررسی محتوایی این روایات، باید به این نکات توجه داشت: الف) ثواب های رسیده در برخی موارد حقیقی نیستند و طبق عقول مردم عنوان شده اند و ثواب های اغراق آمیز می تواند از باب مبالغه به عنوان یک صنعت ادبی باشد. ب) در نظام الهی ثواب از باب تفضل است نه استحقاق بنابراین تناسب بین پاداش و عمل در نظام الهی معنا ندارد. ج) پاداش عمل نسبت به فاعل آن متغییر است. د) برای اینکه ثواب بر عمل مترتب شود باید شرایط آن نیز مهیا باشد؛ زیرا فضایل از باب اقتضا هستند نه حقیقت. با توجه به نکاتی که عنوان شد در این مقاله سعی شده تا با نقد و تبیین اندیشه های آیت الله معرفت مانند عدم شفابخشی مستقل سوره حمد، تناسب بین پاداش و عمل در روایات فضایل، دیدگاه ایشان در مورد راویان برخی از این روایات و نیز اعتبار و تواتر آنها تحلیل و واکاوی شوند.

سوره حمد- تحلیل فضایل و خواص- آیت الله معرفت، التفسیر الأثری الجامع؛