توسعه پایدار در کنار عدالت و اخلاق در اقتصاد اسلامی

در طول تاریخ، از ابتدای آفرینش، بشر به طور فطری به تکامل و بهبود علاقه‏مند بوده است و پيوسته در تلاش براي رسيدن به موقعيتهاي بهتر و مطلوبتر است. از طرفی، عدالت گاه به تنهایی و گاه در کنار کارایی در اقتصاد به عنوان دو موضوع مهم مورد بررسی بوده و هست. مسئله عدالت اقتصادى و اجتماعی زمانى مطرح است كه خواسته هاى متعارض وجود دارد و قاعده عدالت امكان سازگارى میان خواسته هاى متفاوت را فراهم می سازد. اسلام یک روش زندگی است. اسلام دین جامعی است که ابعاد جسمی و روحی وجود آدمی را در کنار هم در نظر گرفته و برای تمامی نیازهای او برنامه و دستورکار معینی ارائه داده است. لذا در مورد عدالت و توسعه پایدار نیز به ارائه دستورات عملی و تبیین مفاهیم پرداخته است و هردو مفهوم را در ارتباط با هم دانسته و در کنار هم مورد بررسی قرار می دهد. توسعه و توسعه پایدار در اسلام (رسیدن به اهداف متعالی انسان) دارای ابعاد مادی و معنوی می‏باشد. از نظر اسلام مفهوم کلی توسعه و توسعه پایدار فقط رفاه و آسایش در این جهان را جست‏وجو نمی‏کند، بلکه رفاه در هر دو جهان را مدنظر دارد و بین این دو هیچ فرقی وجود ندارد. در این مباحث، عدالت محور اصلی است به شرطی که مسلمانان آموزه‌های اسلامی را در زندگی روزانه‌ خود به کار گیرند. در این مقاله ضمن توضیح مفهوم توسعه پایدار و عدالت دردیدگاه اسلام، ارتباط عدالت با توسعه پایدار در یک اقتصاد اسلامی، بررسی شده است. اين مقاله در پي پاسخ به اين سوال است كه آيا آیا از ديدگاه اقتصاد اسلامی توسعه پایدار در ارتباط با عدالت تعریف و بررسی می شود يا خير. نتايج مقاله حاکي از آن است که عدالت اسلامي زماني برقرار خواهد شد که فقر از ميان رفته و عدالت توزيعي برقرار گردد. همچنين حفاظت از منابع طبيعي عدالت بين نسلي را برقرار خواهد نمود. رضایت حاصل از نیازهای معنوی نیازمند توسعه اخلاقی است و رضایت حاصل از نیازهای مادی نیازمند توسعه همه منابع انسانی و مادی به شیوه ای عادلانه است ضمن آنکه ماديات به صورت ابزاری برای رسیدن به اهداف عالی که دین مبین اسلام تعیین نموده است جلوه‏گر می‏شوند. در تحقيقات پيشين به طور صریح عدالت و ارتباط و جایگاه آن توسعه پایدار را تبيين نشده است درحالیکه در این پژوهش محور اصلی کار می باشد. بررسي شاخص توسعه انساني درمورد کشور ايران گوياي آن است که بهبود مشکلاتي چون بيکاري، تورم، فقر و تخریب محیط زیست، کشور را به توسعه اقتصادي در کنار عدالت اسلامي نزديکتر خواهد کرد.

اقتصاد اسلامی، عدالت، توسعه پایدار