چکیده :

شاعران و عارفان، به لحاظِ برخورداری از پشتوانۀ غنیِ فرهنگی – ادبی، و برای اجتناب از تکرار و ملال آوری کلام و همچنین برای اظهار فضل، از مضامین گوناگونی برای بیان مطالب و مافی الضمیر خود بهره می برند. یکی از این مضامین که با قيد احتياط می¬توان گفت که ریشه در فرهنگ کهن ایرانی دارد استفاده از اصطلاحات بازی شطرنج است. بسامد استخدام و مضمون آفرینی با این بازی، در قرن های ششم تا نهم که در سبک شناسی مقارن با سبک آذربایجانی و عراقی است بستر مناسبی برای عرضۀ ظرایف و دقایق این بازی بوده است. نوشتۀ حاضر بر آن است تا با بازخوانی دقیق آثار بزرگان شعر و عرفان، به تحلیل روش درست این بازی و پیچیدگی ها و ظرایف آن بپردازد. حاصل پژوهش نشان می دهد که در سبک آذربایجانی، بیش از سبک عراقی به جزئیات و دقایق این بازی پرداخته شده است؛ دقایقی که شاید در طول تاریخ ادبیات بی سابقه باشد. ضمناً در این میان، مولوی و خاقانی از این جهت، یک سر و گردن بالاترند.

کلید واژگان :

شطرنج، سبک آذربایجانی، سبک عراقی، مولوی، خاقانی، شعر فارسی.



ارزش ریالی : 350000 ریال
دریافت مقاله
با پرداخت الکترونیک