معنا شناسی قضاء الهی بر مبنای تفسیر حکمت متعالیه

قضاء الهی از نظر تطبیقی با عوالم کلی وجود همان مرتبه صور عقلی محسوب می شود که ورای صور طبیعی و نفسانی است، این صور که بصورت دفعی و بلا زمان از واجب تعالی صادر می شوند ، بعنوان مرتبه ای از مراتب علم الهی است که همان قضاء علمی نامیده می شود و در مرحله بالاتر به علم ذاتی الهی منتهی می شود . از طرف دیگر نظام علّی و معلولی عالم هستی و انتساب این عالم به علت تامه و هستی بخش خود که منشاء ضرورت و پیدایش عالم هستی است ، همان قضاء عینی نامیده می شود . بنابراین قضاء الهی مبین انتساب همة عالم هستی در دو مرتبه علمی و عینی به حق تعالی است تبیین و تحلیل حقیقی مسئله قضاء الهی باید با توجه به هر دو مسئله علم الهی از یک طرف وضرورت نظام جهان هستی از طرف دیگر صورت بگیرد، زیرا قضاء الهی هر دو مسئله را تبیین می کند و توجه به یکی از این دو و غفلت از دیگری حقیقت مسئله قضاء الهی را بر ما آشکار نخواهد کرد .این مقاله در صدد است، مسئله قضاءالهی را در نظام فلسفی حکمت متعالیه-با تاکید بر آثار ملاصدر ا و علامه طباطبائی- تبیین و تحلیل نماید .

قضاء، وجوب، قدر، نظام هستی، علیّت، علم الهی