بررسی وضعیت اقتصادی صنعت زنبورداری در مراتع مستعد پرورش زنبور عسل (مطالعه موردی: مراتع الموت)

مراتع يکی از ارکان اساسی منابع طبيعی به شمار می روند که علاوه بر تأمين بخش قابل توجهی از علوفه مورد نياز احشام، جايگاه مهمی را در اقتصاد ملی هر کشوری دارا می باشند.افزون بر تولید علوفه، مهیا نمودن زمینه برای پرورش زنبور عسل یکی دیگر از مهم ترین کارکردهای مراتع به شمار می رود. منطقه الموت با دارا بودن بیش از سه هزار هکتار مراتع سرسبز و خوش آب و هوا و بالغ بر 900 زنبوردار نقش مهمی را در تولید عسل استان قزوین ایفا می کند. با توجه به اهمیت صنعت زنبورداری در مراتع مستعد الموت، در این مطالعه ابتدا وضعیت اقتصادی زنبورداران نمونه بررسی شد و سپس اثرات افزایش قیمت نهاده های تولیدی بر بازده ناخالص زنبورداران ارزیابی گردید. برای این منظور، از مدل برنامه-ریزی ریاضی مثبت (PMP) استفاده شد. داده‌های موردنیاز مربوط به سال 92-1391 هستند که با تکمیل پرسشنامه‌های تنظیمی به وسیله 108 زنبوردار منطقه که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه¬ای انتخاب شدند، جمع آوری شدند. تحلیل آماری داده¬های استخراجی از پرسشنامه ها در محیط نرم‌افزاری SPSS و حل مدل ارائه شده در نرم افزار GAMS صورت گرفت. نتایج تحلیل آماری نشان داد که 43 درصد از زنبورداران مراتع الموت دارای کمتر از 40 کلنی زنبور عسل بوده و در سطح غیرحرفه ای فعالیت می کنند. همچنین، بیشتر زنبورداران دارای سنی بالای 50 سال، سابقه 10 تا 20 سال و سطح سواد پایین تر از دیپلم هستند. نتایج حاصل از تغییرات قیمتی نهاده های مصرفی نیز نشان داد که با افزایش قیمت نهاده های شکر و موم از 5 تا 30 درصد، میزان بازده ناخالص زنبورداران مراتع الموت در گروه های مختلف بهره برداری (غیرحرفه ای، نیمه-حرفه ای و حرفه ای) نسبت به سال پایه کاهش می‌یابد، اما افزایش قیمت نهاده شکر در مقایسه با نهاده موم به نسبت بیشتری بازده ناخالص زنبورداران را کاهش می‌دهد. در پایان نیز با توجه به نتایج به دست آمده، جهت توسعه صنعت زنبورداری، افزایش میزان تولید و بازده ناخالص زنبورداران مراتع الموت پیشنهاداتی ارائه شد.

مرتع، زنبورداری، بازده ناخالص، برنامه ریزی ریاضی مثبت، تغییرات قیمتی نهاده ها