بررسی بهینۀ ورودی با استفاده از آزمون گاما در مدل‌سازی بارش – رواناب حوضۀ آبخیز کارون شمالی

یکی از فرایندهای مهم هیدرولوژیکی، مدل‏سازی بارش – رواناب است. هدف تحقیق حاضر، انتخاب ورودی‏های بهینه و ترکیب مناسب برای مدل‏سازی رواناب در حوضۀ آبخیز کارون شمالی با استفاده از آزمون گاما در نرم‏افزار WinGamma است. به این منظور، از داده‏های بارش و دبی جریان در مقیاس روزانۀ مربوط به سال‏های آماری 1376ـ 1396 استفاده شد. نواقص آماری به روش همبستگی و آزمون همگنی داده‏ها با استفاده از ران تست انجام شد. برای تعیین تأخیرهای بارش و دبی جریان از ضرایب خودهمبستگی، خودهمبستگی جزئی و همبستگی متقاطع در محیط نرم‏افزار R Studio بهره گرفته شد. در نهایت، ورودی‏های بهینه و ترکیب مناسب با استفاده از آزمون گاما در محیط نرم‏افزار WinGamma به دست آمدند. نتایج این تحقیق نشان داد 9 پارامتر ورودی بهینه شامل بارش روز جاری (p t)، بارش با تأخیر یک روز (p t-1)، دو روز (p t-2)، سه روز (p t-3) و چهار روز (p t-4) و همچنین دبی روز قبل (Qt-1)، دبی با تأخیر دو روز (Qt-2)، سه روز (Qt-3) و چهار روزه (Qt-4) ‌سطح معنا‏داری در سطح اطمینان 5 درصد داشتند که برای ایجاد 130 ترکیب مناسب تشخیص داده شدند و بر مبنای کمترین میزان آمارۀ گاما (Γ) برای هر زیرحوضه یک ترکیب مناسب مشخص شد. در نهایت، برای کل حوضه ورودی‏های بهینه شامل پارامترهای p t، p t-1، Qt-1، Qt-2 و Qt-4 و بهترین ترکیب به‏صورت p t, p t-1, Qt-1, Qt-2, Qt-3 است. به طور کلی، در تمامی زیرحوضه‏ها و کل حوضۀ بارش روز جاری، بارش یک و دو روز قبل و همچنین، دبی روز قبل و دو روز قبل تأثیر زیادی بر رواناب ورودی به رودخانۀ حوضه دارند.

آمارۀ گاما حوضۀ آبخیز کارون شمالی ضریب خودهمبستگی فرایند بارش – رواناب WinGamma