مقدمه: در عصر سلجوقیان، هنر به شکوفایی و کمال نسبی رسید و آثار هنری متعدد و متنوعی با مضامین نجومی خلق شد که نشاندهندۀ اهمیت نجوم در این دوره است. هنرمندان این دوره، با آگاهی از جایگاه نجوم و مسائل نجومی، مفاهیم و مضامین نجومی را بهعنوان تزیینات و نقوش مؤثر در زندگی، در آثار خود، بهوفور منعکس کردهاند. پژوهش حاضر بهدنبال شناخت مفاهیم نقوش نجومی و تأثیر متقابل هنرمندان سلجوقی از همدیگر در طراحی این نقوش در آثارشان است؛ بنابراین، شیوۀ تأثیر هنرمندان از همدیگر در طراحی نقوش سیارات ثابت و معانی آنها در دو اثر دورۀ سلجوقی مورد بررسی و مطالعه واقع شده است و در این راستا، بهدنبال پاسخگویی به این پرسشهاست که شیوۀ تأثیر طراحی نقوش سیارههای ثابت از همدیگر، بیشتر بهکدام گونه از بیشمتنیت تمایل دارد؟ و اینکه در فرآیند تأثیرپذیری چه تغییراتی در طراحی این نقوش ایجاد شده است؟ هدف پژوهش حاضر شناخت شیوۀ تأثیر طراحی نقوش سیارههای ثابت از همدیگر و نوع تغییرات در دو اثر مورد نظر پژوهش با رویکرد بیشمتنیت ژرار ژنت است. روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و دادهها با استفاده از منابع کتابخانهای جمعآوری و بهصورت کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتهها: بر اساس یافتههای پژوهش، نقوش نجومی ترسیمشده در نسخههای خطی سلجوقی عالوه بر مالکهای نجومی، به لحاظ تزیینی تا حدودی منطبق با سایر نمونههای هنرهای صناعی ترسیمشده و بعضاً به اقتضای سلیقة هنرمند، تغییراتی در آنها صورت گرفته است. هنرمندان سلجوقی دارای شناخت کامل از تحوالت هنر دوره خود و دورههای پیشین بودهاند و تالش کردهاند با بهرهگیری از تجارب سایر هنرمندان، هنر خویش را بهحداعالی خود برسانند. نتیجهگیری: با توجه به پژوهش صورت گرفته، نتایج نشان داد که تأثیر طراحی نقوش سیارات ثابت در کتاب »عجایبالمخلوقات« )بیشمتن( از طراحی نقوش سیارات ثابت در کاسة مینایی )پیشمتن( براساس گونهشناسی بیشمتنیت ژنت در دستة جایگشت )ترانسپوزیشن( و تراگونگی با کارکرد جدی است. تراگونگیهای ایجاد شده در بیشمتن شامل تغییرات )جنسی، شکلی، ترکیببندی و رنگی( است. نگارگر »عجایبالمخلوقات« در خلق یک بیشمتن جدید و مستقل نگاه تقلیدی صرف نداشته و بهگونهای متفاوتتر به طراحی آن پرداخته است.
کلید واژگان :هنر سلجوقیان، سیارههای ثابت، سفالگری، نگارگری، بیشمتنیت ژرار ژنت
ارزش ریالی : 600000 ریال
با پرداخت الکترونیک