وارسی سازه های تصویر در منطق الطیر

سازه¬ی تصویرهای هر شاعر از مصالح ادبی خاصی تشکیل می¬شود که به فراخور نوع بهره¬گیری هر هنرور از ابزارهای مختلف ادبی، سیاق و ساختار آن با تصویرهای دیگران متفاوت است. در بررسی منطق¬الطیر عطّار، بیشتر پژوهش¬ها معطوف به مقوله¬های معنایی و محتوایی شعر اوست و اندک مطالعاتی که به صورت و ساختمان تصویرهای او پرداخته¬اند، به تحلیل و بحث نمادهای این اثر بسنده کرده¬اند. این پژوهش که به شیوه¬ی کتابخانه¬ای نوشته شده است، می¬کوشد تا ضمن بررسی و سنجش ابزارهای ادبی منفرد (تشبیه، استعاره¬های مصرّحه و مکنیه، و کنایه¬های مفرد) و ترکیبی (استعاره¬ی کنایه، استعاره¬ی ایهامی کنایه، و استعاره¬ی ایهامی کنایه¬ی تشبیهی) در تحلیل سازه¬¬های تصویرهای منطق¬الطیر، میزان تأثیرگذاری شگردهای آمیغی «کنایه¬محور» بر هندسه¬ی این تصویرها را به نمایش گذاشته و اهمیت جایگاه عطار را در ساخت و پرداخت تصویرها به نمایش بگذارد. یافته¬های این پژوهش نشان¬دهنده¬ی این موضوع¬اند که در آفرینش بنای تصویرهای منطق¬الطیر، شبکه¬ی درهم¬تنیده¬ای از مصالح بیانی نقش دارند که علی¬رغم سادگی ظاهری، پیچیدگی ظریف و نازکی به تصویر می¬بخشد، چنان¬که برای تحلیل آن ناگزیر باید اجزای تصویرها را شکافت و بررسی کرد. بیشترین سهم را در بین مصالح بیانی، صناعت «کنایه¬ی مفرد» و سپس «کنایه¬های ترکیبی» یا «صناعات کنایه¬محور» دارند و دیگر شگردهای ادبی از پسِ این شگردهای ادبی قرار می¬گیرند. لذا در هندسه¬ی تصویرهای بلاغی منطق¬الطیر، کنایه¬ها(ی مفرد و ترکیبی) به مثابه ستون¬هایی مستحکم و بی¬همال مشاهده می¬شوند.

تصویر، منطق¬الطیر، شگردهای ادبی منفرد، صناعات آمیغی.