بررسی زیست محیط آذربایجان در عصر مفرغ با تکیه بر داده¬های باستان شناختی

بی‌شک تمامی فعالیت‌های فرهنگی بشر در پس‌زمینه‌ی جغرافیا و محیط اطراف شکل می‌گیرد. انسان با استفاده¬های متعدد و کنترل منابع طبیعی، برای ایجاد تغییر و تحول در ساختارهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی پیشرفته آماده می¬شود. از این رو شناخت و فهم دقیق تحولات اقلیمی آذربایجان به ویژه اطراف حوضه دریاچه ارومیه بسیار مهم است؛ زیرا دریاچه ارومیه قلب سرزمین کوهستانی آذربایجان، کانون اصلی فعالیت¬های انسانی و بزرگترین حوضه آبریز آن است؛ بنابراین، درک تفاوت¬های اقلیمی و زیست محیطی حوضه دریاچه ارومیه کلید معمای تفاوت¬های فرهنگی است. شناخت جغرافیای دیرین مقدمه درک ماهیت تحولات منطقه¬ایست که بدون آن نمی¬توان به فهم و شناخت درست و دقیقی از اسباب و علت پیدایش تمدنها و اقتصاد معیشتی دست یافت. ویژگی عمده‌ مراکز تجمع و تمدنی آذربایجان در این است که در غالب این مناطق آثار حیات و نشانه‌های رشد لایه‌بندی شده است و در حوزه‌های بسیاری دوام زندگی قومی و عبور آن‌ها از مراحل مختلف توانایی‌های فنی و فرهنگی را می‌توان لایه به لایه پیگیری کرد. زیست محیط آذربایجان و سرزمین¬های مجاور با پرورش گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی که در اکتشافات باستان‌شناسی به دست آمده که با محوریت سازش آب‌وهوایی، منابع آبی کثیر و بسیاری دیگر از شرایط مساعد اقلیمی، تمرکز و پراکندگی محوطه‌های زیادی را موجب شده که این توانمندی‌های جغرافیایی از عوامل تأثیرگذار در ساختار فرهنگی دوره مفرغ شده است. آنچه در این میان برای نگارندگان مهم بوده، این است که با تحلیل یافته¬های مربوط به علوم گیاه باستان شناسی، جانورباستان شناسی، گرده شناسی، خاک شناسی و تحلیل یافته¬های سطحی انواع گیاهان و جانوران بر روی سفال¬ها و ساخت انواع ابزارآلات به شکل حیوانات، تا حدودی می¬توان به آب و هوای آذربایجان در شمال غرب ایران در این عصر از تاریخ ایران پی برد. لذا تلاش گردیده با از استفاده منابع کتابخانه¬ای در دسترس و همچنین از تجزیه و تحلیل داده¬های باستان شناختی و مطالعات رسوب شناسی و دیرین گرده شناختی محیط همجوار به شرایط زیست محیط این منطقه در دوره مفرغ پرداخته شود.

زیست محیط، آذربایجان، عصر مفرغ، علوم باستان شناسی