کاربرد پرتودهی در بهبود کیفیت محصولات شیلاتی

فرآورده‌های دریایی جزو فساد پذیرترین محصولات در مقایسه با سایر مواد غذایی می‌باشند. کیفیت فرآورده‌های دریایی، به علت آلودگی‌های میکروبی فراوانی که از طرق مختلف ایجاد شده و سرانجام موجبات فساد مواد غذایی را فراهم می‌آورند، به سرعت کاهش می‌یابد. این فرآورده‌ها به سبب دارا بودن مقادیر فراوان اسیدهای آمینه و ترکیبات ازتی، محیط بسیار مناسبی را برای رشد میکرو ارگانیسم‌ها فراهم می کنند. پرتودهی به عنوان یکی از روش‌های موثر و نوین جهت جلوگیری از کاهش فساد در این محصولات مطرح می باشد. پرتودهی عبارت از قرار دادن ماده‌ در برابر میزان کنترل شده‌ و دقیقی از پرتوهای یون ساز (گاما و الکترون) در مدت زمان معین مورد نظر است. پرتودهی به عنوان فرآیندی فنی موثر جهت کاهش میکروارگانیسم‌ها، بهبود ایمنی غذاها و افزایش عمر ماندگاری آنها مورد توجه می‌باشد. تغییرات احتمالی از نظر تغذیه‌ای در اثر پرتودهی به چندین فاکتور از جمله نوع و میزان دز پرتودهی، نوع ماده غذایی، نوع آماده سازی ماده اولیه، بسته بندی، شرایط نگهداری مثل درجه حرارت و زمان ماندگاری بستگی دارد. تحقیقات زیادی نشان داده اند که مواد مغذی اصلی مانند پروتئین‌ها، کربوهیدرات و چربی ها نسبت به دز‌های پرتو تا 10 کیلوگری مقاوم می‌باشند. عناصر غذایی نظیر ویتامین‌های B1 و C‌، همان طور که به حرارت حساس هستند، به پرتودهی نیز حساس می باشند. پرتودهی به منظور کاهش بار میکروبی و افزایش دوره نگهداری فرآورده‌های دریایی مانند کپور معمولی، فیله ماهی¬های شانک دریایی (نمک زنی شده و بسته بندی شده تحت شرایط خلا‌ء)، راشگو (نمک زنی شده) و میگوهای سفید هندی آماده بلع مورد استفاده قرار گرفته است. پرتودهی می تواند روشی موثر در جهت افزایش مدت زمان ماندگاری محصولات دریایی و بهبود ویژگی¬های کیفی این فرآورده از نقطه نظر شاخص های مهم کیفی نظیر بازهای فرار ازته ‌باشد. با توجه به اهمیت کیفیت محصولات دریایی و همچنین نیاز به راهکارهای جدید جهت کاهش اتلاف محصولات دریایی، از این فن آوری می‌توان به عنوان روشی نوین و کارآمد جهت افزایش زمان ماندگاری و کیفیت محصولات در صنایع فرآورده های شیلاتی استفاده نمود. لازم به ذکر است که شناسایی روش های بالقوه و پایدار فرآوری محصولات شیلاتی با کمک انرژی هسته ای جهت دستیابی به دانش بومی ارزشمند، امری ضروری در چشم انداز ایران 1404 مطرح می باشد.

پرتودهی، محصولات شیلاتی، شاخص¬های کیفی، دانش بومی