گذر رسن از چنبر(تأمّلی در یک تمثیل)

مثل از چشمۀ گفتار و ادبیّات شفاهی می جوشد، در ادبیّات نوشتاری با عنوان «تمثیل» ضبط و ثبت می شود و در اشعار بعدی با عنوان «ارسال المثل» نمود می یابد. مقالۀ حاضر کوشیده است ابتدا با بررسی تعریف های مختلف از تمثیل و ارسال المثل، به تعریف منطقی تری از آن دو برسد؛ سپس به این ادّعای طرح شده در تعلیقات «ابدع البدایع» که اولین ارسال المثل را از آن «فرالاوی» می داند؛ پاسخی بگوید و پس از بررسی تمثیل معروف «گذر رسن از چنبر« رودکی و ارسال مثل هایی نقل شده از کتاب «محیط، زندگی، اشعار و احوال رودکی« سعید نفیسی، به ابیات دیگری که تاکنون مغفول مانده و شایستۀ قرار گرفتن در ردیف ارسال المثل هایی این تمنثیل بی بدیل رودکی می باشد؛ اشاره ای داشته باشد.

ارسال المثل، اقتباس، تجسّم، تمثیل، مثل