بررسی و تحلیل ریخت شناسی معماری و آرایه های تزیینی مسجد جامع عتیق و مسجد امام اصفهان (شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی)

معماری تلفیقی ایرانی اسلامی، اوج هنرنمایی هنرمندان ایران زمین را پیش روی تاریخ قرار داده و ما هر کجا که از هنر می‌شنویم باز ایرانی‌ها هستند که حرف اول را می‌زنند. قدرت و نجابت معماری سلجوقی بی شک به بهترین صورتی در مسجد جامع اصفهان تجلّی کرده، که یکی از بزرگترین مسجد های جهان است. مسجد جامع عتیق اصفهان آغازگر سبک هنر معماری سلجوقی و معرّف شیوه های مختلف معماری و هنرهای تزيینی ده قرن تاریخ اسلامی ایران است. در مجموعة ساختمان‌های این مسجد مکتب خاصّ معماری ایران از اوایل اسلام تا عصر حاضر به چشم می خورد. مسجد امام اصفهان، نمایانگر اوج یک هزار سال مسجد سازی در ایران است. سنّت های شکل‌دهی، آرمان‌ها، شعایر و مفاهیم دینی، نقشه که از انواع قدیمی تر و ساده‌تر به‌آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ ساختمانی و تزیینات همه در مسجد امام با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار بزرگ ترین بناهای جهان قرار داده، تحقّق و یگانگی یافته است. مسجد امام‌ اصفهان‌ با تكيه‌ بر تجربيّات‌ گذشتگان‌ در طرح‌ بنا و تزيينات‌، به ‌نهايت‌ اوج‌ تحوّل‌ معماري‌ مساجد در ايران‌ نايل‌ مى‌آيد. با آن كه‌ برنگارة (پلان‌) آن‌ بر اساس‌ مساجد چهار ايوانى‌ رايج‌ در ايران‌، و اسلوب‌ بنّايى‌ و شكل هاي‌ معماري‌ آن‌ اساساً دنباله‌رو نمونه‌هاي‌ گذشته (از جمله‌ مسجد جامع‌ اصفهان‌) است‌، نمونة بارزي‌ از تدابير معماران‌ در تركيب هاي‌ نوين‌ِ برگرفته‌ از سنّت هاي‌ كهن‌ معماري‌ ايران‌ به‌ شمار مى‌آيد. پژوهش حاضر بر اساس ماهیّت و روش گردآوری داده ها، یک پژوهش توصیفی- پیمایشی است و در آن از چهار رهیافت باستان شناسی، تاریخ هنر معماری، دانش معماری و تاریخ بهره گرفته شده است.

اصفهان، مسجد جامع، مسجد امام، بنا، معماری.