بازتاب فرهنگ عامّه در غزلیّات سعدی شیرازی

ادیبان از باورهای مردم، به عنوان یکی از درون‏مایه‏های آثار خویش بهره برده‏اند تا به اثر خود رنگ ملّی ببخشند و فرهنگ و سنت‏های جامعه را در پیچ و خم حوادث از گزند فراموشی حفظ و از گذشتگان به آیندگان منتقل کنند. افصح‏المتکلمین، سعدی شیرازی(691ـ606 ه.ق) فرمانروای ملک سخن و آموزگار ادب است که از دریچه‏های مختلف می‏توان به آثار او نگریست، از جمله فرهنگ عامه را در آثار وی بررسی کرد. سعدی توجّه خاصی به فرهنگ مردم دارد و می‏توان از لابه‏لای آثارش بسیاری از ضرب‏المثل‏ها و اصطلاحات عامیانه، آداب و رسوم مردم ایران را یافت. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه‏ای سعی شده است فولکلور و ابعاد مختلف ادبیات عامیانه در غزلیات سعدی نشان داده شود. نتایج بیانگر آن است که سعدی، آشنایی عمیقی با فرهنگ عامه دارد و از آداب و رسوم مردم، ضرب‏المثل‏ها، باورها و پندارهای عامیانه بهره برده است و صدف این غزلیات درّ و گنجینه‏ای از ادبیات عامیانه را در دل خود محفوظ داشته است. بسیاری از ابیات و عبارات او حکم ضرب‏المثل یافته است. در این نوشتار پس از ارائة توضیحی از فرهنگ عامّه، پیشینه‎ی این مقوله بازبینی و انواع فرهنگ عامّه در غزلیات سعدی بررسی شده است.

فرهنگ عامه، غزلیات سعدی، باورها، آداب و رسوم