ارزیابی میزان فلزات سنگین(سرب، کادمیم و جیوه)در نمونه های ماهی صید شده از آب های خلیج فارس (محدوده استان بوشهر)

فلزات سنگین آلاینده های پایداری هستند که بر خلاف ترکیبات آلی از طریق فرایندهای شیمیایی یا زیستی در طبیعت تجزیه نمی شوند. از نتایج مهم پایداری این گروه از آلاینده ها، ورود آن ها در زنجیره غذایی است، به طوری که در نتیجه این فرآیند ، مقدار آن ها در زنجیره غذایی می تواند تا چندین برابر مقدار آن ها در آب یا هوا، افزایش یابد. نفوذ سریع فلزات به عنوان آلاینده های زیست محیطی ، موجب ضرورت بررسی مقادیر کم و بسیار کم این ترکیبات در ماتریکس‎های مختلف اکوسیتم‎ها می گردد. به منظور ارزیابی تجمع زیستی فلزات سنگین در چهار گونه ماهی (شیر، شوریده، شانک و کفشک) ،در سواحل جنوب غربی خلیج فارس (استان بوشهر) از این گونه ها نمونه گرفته شد و میزان فلزات سنگین (سرب، کادمیم و جیوه) در بافت های مختلف (ماهیچه، کبد و آبشش) هر کدام از آبزیان ، به روش الکتروشیمی توسط دستگاه پلاروگراف مدل Metrohm-797، تعیین گردید. در هر یک از گونه ها بیشترین و کمترین مقدار این فلزات به ترتیب در کبد و ماهیچه مشاهده شد (ماهیچه < آبشش< کبد). همچنین درجه بندی گونه های مختلف ماهی از نظر میزان تجمع فلزات به ترتیب « کفشک > شانک > شوریده > شیر» بود. این مورد را می توان به تفاوت در نیاز های زیست محیطی، ناحیه زندگی در اکوسیستم آبی و فعالیت های بیولوژیکی گونه های مختلف ماهی نسبت داد. به طور کلی غلظت فلزات در بافت های مختلف ماهیان مورد بررسی کمتر از مقادیر پیشنهادی توسط سازمان WHO به دست آمد. با استفاده از آنالیز رگرسیون خطی (به روش گام به گام) مشخص گردید که در سطح اطمینان 95% ، بیشترین همبستگی مثبت و منفی به ترتیب میان جیوه و کادمیوم با اندازه ماهی در گونه شوریده وجود دارد. وجود روابط منفی بیانگر این مطلب است که غلظت فلزات در آب های منطقه به میزانی است که ماهی در حین رشد قادر به کنترل سطح فلزات در بافت های خود می باشد. ولی اگر غلظت فلزات در آب بیشتر از حدی شود که خارج از کنترل شود، این رابطه منفی به دلیل رشد و یا کاهش فعالیت متابولیکی در ماهیان بزرگ تر، مشاهده نخواهد شد. در این صورت فلزات در بافت تجمع یافته و منجر به بروز رابطه مثبت میان سطح فلز و اندازه ماهی می گردند.

تجمع زیستی، فلزات سنگین، خلیج فارس، ماهی