حذف و فزونی واج‏ها در قرآن کريم با رويکرد معناشناسی آوايی

معناشناسي ‏آوایی، دانش تحلیل آوا برای دستیابی به معانی فراوضعی‏ است. در اين حوزه، آواهای یک واژه واحدهای بی‏مفهوم نیستند بلکه نشانه‏هایی اعتباری‏اند که در محور همنشینی، مفهوم جديدی می‏سازند؛ بهره گيری از حروف شديد و نرم، هماهنگي همخوانها و واکه ها، حذف یا فزونی واج ها سبب تغییر ساختار آوایی و زایش معاني نو مي گردد. حذف و فزونی واج، از جمله مهمترين سازوکار آوايی است که مطالعه آن از بعد معناشناسی، معانی ضمنی جديدی را فراهم مي آورد و از بسياری حکمتهای نهفته کدگشايي نموده و دريچه ای جديد به سوی اعجاز ادبی قرآن مي گشايد. پژوهش حاضر بر آن است تا با تکيه بر روش توصیفی‏– ‏تحلیلی به دو پديده¬ی زباني حذف و فزونی واج‏ها پرداخته و ارتباط آن‏ها را با معانی بيان نمايد؛ گفتني است در اين سير مطالعاتی، تنها به اين ساز وکار به عنوان دو نوع از ساختارهای زبانی اشاره نشده بلکه مي¬توان از اين رهگذر، به انتقال معنا از حوزه¬ی مرکزی يا حقيقي به حوزه معانی ضمنی همچون کثرت، تاکید، شدت و ... اشاره داشت که اين بحث با اعجاز بيانی قرآن- محوري ترين نوع اعجاز- ارتباطی تنگاتنگ دارد. کشف لايه های جديد معنايی در مقوله حذف و فزوني واج ها در گستره¬ی دو محور جانشينی و همنشينی، اشاره به نشانه های زباني بي بديل و هدفمند در قرآن کريم دارد که تغييری هر چند اندک در ساختار آوايي واج¬ها، اهداف معنايی نهفته در متن را از بين خواهد برد.

قرآن کريم، معناشناسی آوايی، معاني ضمني، حذف واج، فزونی واج