بررسی تخلف از هنجارهاي اخلاقی در روند پژوهش: یک مطالعه مروری

چکیده مقدمه: تحقیق یا پژوهش علمی فرآیندي پویا، سازمان یافته، انتقادي و تجربی است که امکان پاسخ گویی منطقی را به سوالات پژوهش فراهم می آورد و هدفمندانه در جهت گسترش مرزهاي علم و بهبود زندگی انسان پیش می رود. یکی از اصلی ترین موضوعات مطرح در حیطه هاي مختلف تحقیق یا پژوهش توجه به ملاحظات اخلاقی در آن، از مرحله انتخاب موضوع تا انتشار است. بد اخلاقی و سوء رفتار برخی محققان و پژوهشگران در جعل ، تحریف ، کپی برداري و تصاحب افکار و ایده هاي دیگران بدون ذکر نام صاحب اثر می تواند عواقب چشمگیري در پی داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی تخلف از هنجارهاي اخلاقی در روند پژوهش می پردازد. روش کار: این یک مطالعه مروری می باشد که طی آن منابع و مدارک شامل کتب مرجع اخلاق پزشکی و مقالات مرتبط در پایگاههای اطلاعاتی پاب مد،SID،Noormag، کوکران، اسکوپوس،Ovid و Web of Science با استفاده از کلید واژه های اخلاق، پژوهش، هنجارهای اخلاقی و تخلف از هنجارهای اخلاقی به زبان های انگلیسی و فارسی مورد جستجو قرار گرفتند و پس از حذف موارد مشابه نتایج آن در مقاله بیان گردیده است. نتایج: پس از بررسی نهایی 42 مطالعه مرتبط، نتایج نشان می دهد که تخلف از هنجارهاي اخلاقی در حوزه پژوهش علاوه بر انحراف پژوهشها وتحقیقات مشابه و هدر رفت تلاش هاي دیگر محققان موجب تحمیل مخارج بسیار سنگین به دانشگاههای سراسر دنیا می گردد. نتیجه گیری: کشورها سالانه بخش عظیمی از بودجه خود را براي تحقیق و پژوهش در زمینه هاي مختلف اختصاص می دهند، لذا ضروري است که سیاستهاي درستی را جهت تأثیرگذاري اولویت ها و چالش هاي پژوهشی اعمال کنند تا علاوه بر جلوگیري از هدر رفت سرمایه بتوانند از نتایج این پژوهش ها در تصمیم گیري هاي کلان اقتصادي ، اجتماعی و فرهنگی بهره مند گردند. بنابر این جهت آگاه سازي از هنجارهاي اخلاقی در حوزه پژوهش و پیشگیري از سوء رفتار در این زمینه ضروري است که آموزش هاي لازم در مراکز دانشگاهی، آموزشی و پژوهشی با هدف تدوین چارچوب اولیه اخلاق در پژوهش و بررسی گزاره هاي اخلاقی به منظور درك بیشتر ابعاد آن ارائه گردد.

کلیدواژه ها: اخلاق، پژوهش، تخلف از هنجارهای اخلاقی.