بر زمین سخت

نام علیرضا ذکاوتی قراگزلو بر جلدِ کتابی در قالب داستان، موجب شگفتی خوانندگان آثارش خواهد بود. او که همواره در کسوتِ محقق و مترجم در حیطۀ تاریخ اسلام و ادیان و مذاهب و فِرَق و نِحَل و ادبیات عرب شناخته می‌شد، دست به تجربه‌ای تازه زده و بخش اول نخستین رمانی را که سه چهار دهه پیش آغاز کرده و به دلایلی وانهاده بود به پایان رسانده و به چاپ سپرده است. در گیر و دار اصلاحات ارضی در عصر پهلوی، خانوادۀ چهار نفرۀ مشهدی عین‌الله به علت تنگدستیِ ناشی از خسّت زمین و بدعهدی مالکان و به امید دست یافتن به معیشتی رو به راه، از روستا به شهر مهاجرت می‌کنند؛ اما رنج جانکاه زندگی در شهر، خُردکننده‌تر از آن چیزی است که در گمانشان می‌گذشت؛ ناگزیر همپای شهریان شیوه‌های زندگی و دوز و کلک در محیط بزرگ‌تر را می‌آموزند، می‌کوشند با چنگ و دندان و به هر طریقِ ممکن بر مصائب فائق آیند و با خوش‌اقبالی‌ها و نابختیاری‌های توأمان روزگار می‌گذرانند و کاردیده می‌شوند. تأکید بر ارادۀ آدمی و غلبه بر دشواری‌ها در سراسر قصه تنیده شده است. در گذر ایام، تغییر چهره و اوضاع شهرهای همدان و کرج و تهران و گذار به سمت جامعه‌ای نیمه‌صنعتی نیز ترسیم می‌شود.

یکی از هزاران