سلامی چو بوی خوش آشنایی

چند ماهی است که کانالی در فضای تلگرام برای انجام فعالیتهایی درباره زبان و ادبیات فارسی شکل داده ایم. علاقه مندان به زبان و ادبیات و فرهنگ ایران و اسلام از طریق رابط ذیل می توانند به جمع ما بپیوندند:

https://telegram.me/majmaeparishani

این واژه به احتمال بسیار از لغت "Dup" سومری گرفته شده و از آنجا به شکل "dipi" (به معنای: نوشتن) به زبان فارسي باستان راه یافته است. جالب توجه اينكه واژه Literature  هم در اصل به معنای "نوشتن" است. به یاد داشته باشیم که پیشینیان به مجموعه آثار مکتوب به جای مانده "ادبیات" می­گفتند.

سلام بر دوستان گرامی

عمده فعالیتهای بنده دز فضای مجازی در وبلاگم با نام «فرهنگ و ادبیات فارسی» به نشانی ذیل است:

http://rashkerowshani.blogfa.com/

بدیع الزّمان هَمدانی (متوفّای 395) از بزرگترین ادبای ایرانی عربی­گوست، از آثار او می توان به دیوان اشعار، مقامات او اشاره کرد. ثعالبی که از همعصران و آشنایان او بوده است درباره حافظه و هوش و استعداد وی، چنین آورده است: قصائد طولانى را به مجرد شنيدن حفظ مى‏ كرد،چند صفحه كتاب را مى‏ خواند و آنگاه تمامى آن را بدون پس و پيش بازگو مى‏ كرد،همچنین قادر بود موضوعى را كه براى نوشتن در نظر گرفته است بدون كم‏ و كاست از آخر شروع كند و تا سطر اوّل بنويسد و سلسله مراتب انشاء و موضوع به‏ هم نخورد. (يتيمة الدهر في مَحاسن أهل العصر، ج4 /294).

خداوند به ما هم چنین حافظه ای عطا و روزی کند!.

یکی از شعرای بزرگ فارسی خواجوی کرمانی(689-750) است که تأثیر شعرش بر شاعر بی نظیر و بسیار برجسته ای چون حافظ(ره) آشکارست. شاعری در همین باره گفته است:

استاد سخن سعدیست پیش همه کس، امّا

دارد سخن حافظ طرزِ سخن خواجو

این شاعر بزرگ که از وی استاد ذبیح الله صفا در تاریخ ادبیات در ایران با عنوان «عارفی بزرگ»[!] یاد کرده، عمری در بینوایی و دربه دری گذرانده است. چگونه مردن خواجوی کرمانی سبب شگفتی و تأسّف! من شد؛ نوشته اند که درباره پسر یکی از پادشاهان زمان خود(یعنی شیخ ابواسحاق اینجو) قصیده ای سرود؛ در برابر این قصیده، به وی «طبقی پُر از زر» می دهند و همین صله و هدیه او را «متغیر الأحوال» گردانید و «در دم درگذشت»!، به قول تذکره نویسان قدیم «شادی مرگ» شد! یعنی از شادی بِمُرد. واقعاً مرگش غریب و عجیب بود!. [الله أعلم بالصواب]

ر.ک: شاهنامه آخرش خوش است، استاد روانشاد باستانی پاریزی؛ صص63-64.

به جرأت و با اطمینان کامل میگویم که هم اکنون سرآمد «رباعی پژوهان» استاد سید علی میرافضلی است، تحقیقات طبع شده  ایشان خود گویای این امر است، کتاب بی همتای«رباعیات خیام در منابع کهن» از ارزنده ترین پژوهشهای ایشان است که حاصل بیش از یک ده واکاوی منابع متعدد چاپی و خطّی است.

اخیراً کتاب نفیسی با عنوان [دفتر نخست]«جُنگ رباعی»(بازیابی و تصحیح رباعیات کهن پارسی) به چاپ رسانیده اند که بنا بر فرمایش شفاهی ایشان به بنده بیش از دو ده وقت صرف آن کرده اند. «چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار». بی شک، این کتاب و کتاب «رباعیات خیام در منابع کهن» از آن دسته منابع دسته اوّلی است که هیچ پؤوهشگری از تهیّه و مطالعه آن بی نیاز نخواهد بود.

بخشی از سخنان مؤلّف کتاب:

مجموعه سه جلدی «جنگ رباعی» که در حال حاضر دفتر نخست آن به پایان راه تالیف رسیده، حاصل پژوهشی است که به بازیابی و احیاء رباعیات کهن فارسی اختصاص دارد و در ۸۶۰ صفحه گردآوری شده است.. در دفتر نخست این مجموعه ۴۱۰۰ رباعی از 35 شاعر قدیمی ایرانی از قرن ۶ تا قرن ۱۱ بازیابی و تصحیح شده‌ است که ۲۶۰۰ رباعی آن به رباعیات چاپ نشده اختصاص دارد.

.. برای تدوین دفتر نخست این کتاب ۲۵۰ منبع مورد بررسی و استفاده قرار گرفته که بخش عمدهء آن به نسخه‌های خطی اختصاص دارد و حاصل آن، احیای رباعیات بسیاری از شاعران قدیم از جمله ۲۳۰ رباعی نویافته سنایی بوده است.

... من از 20 سال پیش تا به حال موضوع رباعی و پژوهش در مورد آن را در دستور کار خودم قرار داده‌ام. این مجموعه نیز در دفتر اولش حاصل پژوهش‌های من در ۲۰ سال گذشته در این گونه شعری است که رباعیاتی از سنایی غزنوی تا محمد سعید حکیم قمی از شاعران قرن ۱۱ را در بر می‌گیرد.

وی در مورد ناشر این اثر نیز گفت: چندی پیش نسخه‌ای از این کتاب را به رؤیت دکتر شفیعی کدکنی رساندم که مورد استقبال ویژه ایشان قرار گرفت و قول دادند برای انتشارش به من کمک کنند. با توجه به اینکه تالیف دفترنخست این اثر تازه به پایان رسیده است، متن کتاب برای تایید نظر دکتر شفیعی به ایشان ارائه خواهد شد.