تحليل «آنيما» در غزليّات حافظ‌ شيرازي

در نظریه¬ی کارل گوستاو یونگ، آنيما عبارت از عنصر مكمل زنانه در ناخودآگاه مرد است. در آنيما تصوير زن به‌عنوان پديده‌اي كلي مطرح بوده و به‌هيچ‌وجه‌ نشان‌دهنده‌ي شخصيت‌ واقعي زن نيست. آنيما در آثار هنري و ادبي و به‌ويژه خواب و رؤيا ظاهر مي‌شود. حافظ‌شيرازي در غزل‌هايش تصوير روشني از معشوق ارائه‌ نمي‌كند، امّا با تأمل در باره‌ي ويژگي‌هايش مي‌توان او را نمود آنيما فرض كرد. مهم‌ترين ويژگي‌هایی¬ که او را نمود آنیما قرار می¬دهد، عبارتند از: 1) ديرينگي؛ 2) توصيف‌‌ناپذيري و دست‌نايافتني¬بودن؛ 3) جواني و زيبايي؛ 4) الهام‌بخشي؛ 5) زهدستیزی و عشق-ورزی 6) انديشمندي و وسوسه‌انگيزي و احساساتي¬بودن؛ 7) حیات بخشی. این پژوهش با تبیین ویزگی¬ها و انگیزه¬های نمود آنیما در اشعار حافظ، بخشی از شخصیّت معشوق در اشعار حافظ و نیز تمایلات مرد را در مقام عاشق نسبت به معشوق، روشن می¬کند؛ چنان¬که می توان گفت نمود آنیما در اشعار حافظ اساساً به شکل مثبت و در سطح متعالی و به تعبیر دیگر، نیمه¬ی پنهان و هم¬زاد دیرین اوست و حافظ با یافتن او، خود را می یابد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه¬ای استفاده شده است.

حافظ‌شيرازي، يونگ‌، آنيما، ديرينگي، توصيف‌ناپذيري، الهام‌‌بخشي.