بررسی تأثیر تفکر استراتژیک و سرمایه اجتماعی بر تشخیص فرصت های کارآفرینانه در بین جوانان روستایی

هدف: یک اجماع در حال رشد وجود دارد که کارآفرینی، فرآیندی است که از طریق فعالیت¬های اقتصادی جدید و سازمان¬یافته به وجود می‌¬آید که فرصت¬ها نقطۀ مرکزی این فرآیند است. ادبیات در زمینۀ فرصت¬های کارآفرینی به طور وسیعی از سال 2000 رشد یافته است. با توجه به مراحل اولیه توسعۀ فعالیت¬های اقتصادی جدید در روستاها، این نشانه¬ها باعث به صدا در آمدن تغییر مسیرهای تحقیقات کارآفرینی می¬شود. هر‌چند مباحث نظری و تجربی فقط بر روی جنبه¬ها و ابعاد نقش فرصت¬ها و تقابل با کنش‌گران محدود می¬شود؛ اما فرصت کارآفرینی از پیوند امیال فردی با شرایط اجتماعی و اقتصادی برای ایجاد یک محصول جدید یا خدمات، آشکار می¬شود. کارآفرینان فرصت¬ها را کشف، ارزشیابی و استخراج می¬کنند؛ به طوری که محیط¬های روستایی دارای فرصت¬های خوبی برای جوانان هستند. تاكنون راه-کارهای مختلفی براي توسعۀ روستايي مطرح شده است. با توجه به تجارب جهاني و شرايط كنوني حاكم بر كشورمان، نيازمند به¬كارگيري راهبرد جديدي براي توسعۀ روستاهاي كشور است كه در اين مورد مي¬توان به توسعۀ كارآفريني روستايي اشاره كرد. اين تحقيق با هدف کلي بررسی تأثیر تفکر استراتژیک و سرمایۀ اجتماعی بر تشخیص فرصت کارآفرینانه در بین جوانان روستایی انجام شد. سایر اهداف این تحقیق شامل بررسی ویژگی¬های جمعیت¬شناختی جوانان روستایی، وضعیت تشخیص فرصت¬های کارآفرینانه، وضعیت مؤلفه‌¬های سرمایۀ اجتماعی و وضعیت مؤلفه¬های تفکر استراتژیک بوده است. روش: این تحقیق به روش توصیفی- همبستگی انجام شد. منطقۀ مورد مطالعه شهرستان کنگاور بود که چهار روستای قزوینه، دهلر، فش و گودین انتخاب شدند. جامعۀ آماري تحقيق شامل 9207 نفر از جوانان روستایی شهرستان کنگاور، در استان کرمانشاه بود، با استفاد از جدول بارتلت 225 نفر از آن‏ها به روش نمونه‏گیری تصادفی طبقه¬ای برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسش‌نامۀ سازمان‌یافته بود. متغیرهای پژوهش شامل سه دسته سرمایۀ اجتماعی، تفکر استراتژیک و تشخیص فرصت¬های کارآفرینانه بودند. مؤلفه¬های سرمایۀ اجتماعی شامل انسجام اجتماعی، ارزش¬های اجتماعی- فرهنگی، مشارکت اجتماعی، امنیت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، بها‌دادن به زندگی، پذیرش تفاوت¬ها و ارتباطات اجتماعی بود. مؤلفه¬های تفکر استراتژیک شامل تفکر سیستمی، تفکر مفهومی، فرصت¬طلبی هوشمندانه و آینده-نگری بود. شاخص¬های تشخیص فرصت¬های کارآفرینانه نیز عبارت بودند از پویش رقابتی محیطی، جست‌و‌جوي پيشگام فرصت و راهکار نوآورانۀ خلق فرصت. برای سنجش متغیرهای پژوهش از طیف لیکرت پنج قسمتی (کاملاً مخالفم- 1 تا کاملاً موافقم- 5) استفاده شد. در این تحقیق، تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS انجام شده است. روايي ابزار تحقیق با بررسی دیدگاه¬های اعضای هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه تعیین شد. پايايي پرسش‌نامه با استفاده از آزمون راهنما و آلفای كرونباخ تأیید شد. یافته¬ها: بر اساس یافته¬ها مشخص شد که جوانان روستایی از لحاظ شناسایی فرصت¬های کارآفرینانه در وضعیت ضعیفی قرار دارند. یافته¬ها نشان داد که مدل از برازش مناسبی برخوردار است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سرمایۀ اجتماعی جوانان روستای در حد متوسط است و تفکر استراتژیک نیز در همین حد بود. در بین مؤلفه¬های تفکر استراتژیک، مؤلفۀ آینده¬نگری و در بین مؤلفه¬های سرمایۀ اجتماعی، مؤلفۀ مشارکت اجتماعی بالاترین اولویت را در بین جوانان روستایی به خود اختصاص داده¬اند. نتایج برازش مدل به وسیلۀ نرم-افزارAMOS گویای آن بود که در مجموع، سرمایۀ اجتماعی و تفکر استراتژیک به ترتیب 0.54 و 0.49 درصد از تغیرات تشخیص فرصت کارآفرینانه را پیش¬بینی و تبیین می¬کند. از بین مؤلفه¬های سرمایۀ اجتماعی، بهادادن به زندگی جوانان روستایی و از بین مؤلفه¬های تفکر استراتژیک، سه متغیر آینده¬نگری، تفکر مفهومی و فرصت¬طلبی بین جوانان روستایی، رابطۀ مستقیمی با تشخیص فرصت¬های کارآفرینانه توسط آن‌ها دارند. مدل نهایی پژوهش، گویای آن است که متغیرهای سرمایۀ اجتماعی و تفکر استراتژیک بر روی تشخیص فرصت کارآفرینانه نقش مثبت دارند؛ به طوری که تقویت مؤلفه¬های سرمایۀ اجتماعی در بین جوانان روستایی می‌تواند ارتباط تنگاتنگ با تفکر استراتزیک آن‌ها داشته باشد. محدودیت¬ها: یکی از مهم¬ترین محدودیت¬های این پژوهش، بعد جغرافیایی تحقیق و پراکندگی روستاهای مورد بررسی بود. راهکارهای عملی: بر‌اساس یافته¬ها می¬توان پیشنهاد داد که باید به جوانان روستایی، آموزش¬های مختلفی نظیر مهارت¬های اجتماعی، مدیریتی، مهارت بیان‌گری، متقاعدسازی و سازگاری اجتماعی ارایه داد. اصالت و ارزش: محققان و برنامه¬ریزان روستایی می¬توانند از یافته¬های این تحقیق برای شناسایی و ارتقای هرچه بهتر فرصت¬های کارآفرینی در روستاها استفاده کنند و بیش از پیش به این موضوع توجه داشته باشند.

سرمایۀ اجتماعی، تفکر استراتژیک، جوانان روستایی، تشخیص فرصت کارآفرینانه