امکان‌سنجی تجدید حیات و ساماندهی بافت‌های قدیم شهری با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی؛ نمونۀ مطالعه شده: محلۀ زید بن علی در شهر خرم‌آباد

بافت‌های قدیمی بيشتر شهرها به مرور زمان و در اثر تحولات جدید، عملكرد پيشين خود را از دست داده و رفته رفته رو به اضمحلال گذارده و امروزه بزرگ‌ترین معضل شهرها هستند. بافت قدیم خرم آباد در پیرامون قلعۀ فلک ¬الافلاک، تعدادی از عناصر ارزشمند دوره‌های تاريخي مختلف را در خود جای داده است. متأسفانه به‌ جز حریم درجۀ یک قلعه، دیگر قسمت‌های بافت، محل زندگی مهاجران و قشر ضعیف اقتصادی و فرهنگی جامعه است که از سر ناچاری به این مناطق روی آورده و هیچ‌گونه احساس تعهدی نسبت به حفاظت از بافت در خود احساس نمي كند. دسترسی های نامناسب و نبود تسهیلات و امکانات خدماتی، بافت را با وجود واقع شدن در هستۀ مركزی شهر، به سمت فراموشی و نابودی سوق می¬دهد. هدف این تحقیق شناخت و بهبود ساختار کالبدی و سازمان فضایی از راه بهسازی شهری، ارتقای ارزش مکان مذهبی، احیای عناصر تاریخی، و گسترش زمینه¬های سرمایه¬گذاری و ایجاد اشتغال برای افراد بومی در محلۀ زید بن علی است. روش به‌ کار گرفته-شده در این پژوهش توصیفی ـ پیمایشی است. جامعۀ آماری ايت تحقيق، ساکنان محلۀ زید بن علی (جمعیتی بالغ بر چهارصد نفر) هستند. با استفاده از روش پیشرفتۀ آماری (تحلیل عاملی)، مجموع متغیرهای استفاده شده در این تحقیق عامل سازی شد. با استفاده از 23 شاخص اولیه، عوامل مؤثر در محله زید بن علی مطالعه شده و این شاخص‌ها با روش چرخشی «واریماکس» به چهار عامل یا فاكتور كاهش یافت. مجموع چهار عامل جمعاً 68/78 درصد از واریانس را پوشش می دهند. بر اساس نتایج تحقیق، عامل کالبدی با مقدار ویژۀ 356/14 به عنوان اولین عامل، و عامل هاي اجتماعی، اقتصادی، و زیست¬محیطی با مقادیر ویژۀ 952/11، 157/9، و 605/6 به ترتیب به ‌عنوان عوامل مشکل‌زا در محلۀ زید بن علی مورد توجه قرار گرفته اند. اين عوامل بايد در ساماندهی محله به ترتیب اولویت مد نظر قرار گیرند.

بافت قدیم، امكان‌سنجی تجدید حیات، تحلیل عاملی، شهر خرم آباد، محله زید بن علی.