شناسایی عوامل کلیدی توسعه شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر ساری)

اگرچه رشد شهری پدیده ای مرسوم است، اما الگوها و عوامل محرک آن نسبتاً نامعلوم است و مجموعه عوامل جامعی که بتوانند فرآیند رشد شهری را شرح دهند، به دلیل منحصر به فرد بودن خصوصیات شهرها وجود ندارد. برای ارزیابی نتایج برنامه¬ریزی¬های انجام شده در رشد شهری و پیش¬بینی وضعیت محدوده شهرها و دیگر تغییرات کاربری اراضی، برنامه¬ریزان شهری احتیاج به تحلیل رشد شهری به صورت عملی دارند. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی توسعه شهری در ساری با رویکرد آینده-پژوهی بوده است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می¬باشد. برای جمع¬آوری داده¬ها از اسناد و مطالعات کتابخانه¬ای و برداشت¬های میدانی استفاده شده است. سپس بر پایه مبانی نظری حاصل شده و با استفاده از روش دلفی شاخص¬ها و متغیرهای اثرگذار در شهر در ابعاد هفت¬گانه توسعه شهری (سیاسی، اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، زیست¬محیطی، فناوری، نهادی – مدیریتی) استخراج گردید. در مرحله دوم با استفاده از تکنیک تأثیرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) امتیازدهی و در محیط نرم¬افزار MICMAC مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی توسعه شهری با توجه امتیاز تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم انتخاب شد. یافته¬های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که سیستم توسعه شهری ساری، سیستمی پایدار بوده است و عوامل "سازمان¬های مشارکت¬کننده در مدیریت و توسعه شهری" و "سیاست¬های به کار رفته برای یارانه¬ها و کنترل قیمت¬ها که هرچند تصمیم¬گیری در این خصوص بر عهده دولت است، ولی به شدت توسعه شهری را دستخوش تحول می¬کند" اصلی¬ترین عوامل تأثیرگذار توسعه شهر ساری می¬باشند. همچنین عامل "ساماندهی محورهای ویژه گردشگری با استفاده از کیفیت¬های محیطی و کریدورهای دید و منظر" اصلی¬ترین عامل در موقعیت ریسک شهر ساری بوده و اصلی¬ترین مؤلفه اهرمی ثانویه، "میزان رشد ترافیک" است که می¬تواند به عنوان محرک توسعه مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین جهت انجام اقدامات لازم به منظور مدیریت صحیح توسعه رشد شهری لازم است که عوامل کلیدی توسعه شهری به درستی شناسایی شده و راهکارهای ضروری در این زمینه صورت گیرد.

توسعه شهری، توسعه پایدار، رشد شهری، آینده¬پژوهی، تحلیل ساختاری، میک¬مک.