تحلیل ساختار ضرب المثل های برساخته از سفالینۀ «سبو» در غزلیّات صائب تبریزی

ضرب¬المثل،¬ شکلی ادبی است که همانند معمّا به ساختار کلامی خود، توجّه دقیق دارد. امّا در ضرب¬المثل، قصد نه پنهان کردن معنا که فشرده کردن آن در قالب شکلی به یاد ماندنی است. ضرب¬المثل¬ها، امثال و حکم وکلمات قصار، همگی شکل¬هایی¬اند که حکمت این جهانی و تجربۀ گذشته را در قالب سرفصل¬هایی کوتاه، فشرده می¬کنند که می¬توان در زمان حال به آنها متوسّل شد. استفاده از ضرب¬المثل یکی از ویژگی¬های بارز شعر دورۀ سبک هندی است. شاعران این سبک با الهام از محیط زندگی روزانه به مضمون¬سازی پرداخته¬اند. نبوغ مخاطب¬شناسی صائب تبریزی به عنوان سرآمدترین شاعر این سبک، وی را بر آن داشته است تا برای تـفهیم به¬تـر و مؤثّرتر مطالب اخلاقـی، عرفانـی و اجتماعی از شکل ادبـی ضرب¬المثل، بیش¬ترین استفاده را ببرد. ضرب¬المثل درغزلیّات صائب از تنوّع وگستردگی بسیار بالایی برخوردار است. صائب از هر موضوع و وسیله¬ای برای منظور خود استفاده کرده¬است. سفالینه¬ها از قابل دست رس ترین ابزار و وسایل زندگی مردم عادی کوچه و بازار می¬باشند که از ظرفیّت بالایی برای آفرینش شکل ادبی ضرب¬المثل برخوردارند. بررسی ضرب المثل¬های برساخته از تمام سفالینه¬ها در دیوان کثیرالشعر صائب در یک مقاله ممکن نیست، از این رو در این پژوهش که به روش کتاب خانه ای و به شیوۀ تحلیل محتوا فراهم آمده¬است، فقط به تحلیل ضرب¬المثل¬های برساخته از سفالینۀ سبو، پرداخته¬ایم تا میزان و چگونگی بهره¬گیری صائب از سفالینۀ سبو در شکل ادبی ضرب¬المثل را نشان دهیم.

سبک هندی، سبو، سفالینه، صائب تبریزی، ضرب المثل