واقعيت تاريخي نشان مي دهد که هويت سازي ملي، فرآيندي هميشگي است و نبايد تصور شود که وقتي ملتي شکل گرفت بخودي خود تداوم مي يابد بلکه برعکس روح ملت بودگي در معرض فراز و فرود قرار دارد. از اين رو فرآورده گفتماني يک کشور مي تواند بر فرآيند ملت سازي موثر افتد. لذا براي درک هويت ملي در عصر پهلوي دوم و جمهوري اسلامي، دو انديشمند از يک گفتمان فکري سياسي گزينش گرديد تا تطور هويت ملي در گفتمان اسلام گرايي بررسي شود. بعبارتي اين پژوهش با انتخاب اسلام گرايي بعنوان جريان موثر در تاريخ معاصر ايران به بررسي خوانش هويت ملي با کاربست روش تحليل گفتمان پرداخته است. پژوهش حاضر براي رسيدن به دستاوردهاي منسجم تر در ابتدا به استخراج الگوي گفتمان هويت ملي هريک از عاملان فکري و سياسي اقدام نمود و در انتها با تحليل تطبيقي، ضمن ارائه الگو به سير تطور عناصر هويت ملي در گفتمان اسلام گرايي پرداخته است.
