جایگاه مشروعیت و مقبولیت در امت اسلامی

مشروعیت مهم‌ترین رکن نظام سیاسی است و دولت زمانی از حقانیت و کارآیی برخوردار است که مشروعیت داشته باشد. در جهان‌بینی توحیدی و در فلسفۀ سیاسی اسلام، حاکمیتِ خداوند منشأ مشروعیت است و از نگاه اسلام تنها حاکمی مشروعیت دارد و پیروی از او لازم است که حاکمیت او از ناحیه وحی یا پیامبر(ص) و اوصیای او بیان شده باشد. مشروعیت بیانگر حقانیت است و در اسلام مشروعیت به معنای منصوب بودن از طرف خدا و مطابقت با موازین و آموزه‌های دینی اسلام است. اگر دولتی رضایت مردمی را داشته باشد ولی از سوی خداوند مأذون به تشکیل حکومت نباشد و به قوانین عمل نکند، مشروعیت نداشته و مردم؛ الزامی به پیروی از آن ندارند. مقبولیت نیز از مفاهیمی است که در اندیشه سیاسی بلافاصله بعد از مشروعیت خودنمایی می‌کند. زمانی که نظام سیاسی رضایت مردم را کسب نمود و با اقبال مردم روبرو شد مقبولیت یافته است. این دو مفهوم نباید به یک معنا انگاشته شوند چون مقبولیت معلول مشروعیت است و زمینه برای مقبولیت حکومت مشروع وجود دارد، اما مشروعیت علت تامه تحقق مقبولیت نیست؛ زیرا در مقبولیت یک نظام علاوه بر مشروعیت، عواملی مانند کارآمد بودن و رعایت حقوق متقابل مردم و زمامداران نیز نقش دارد. در اسلام، مشروعیت از مقبولیت تفکیک می‌شود و آنچه که با رأی مردم مرتبط است مقبولیت است و مشروعیت نظام اسلامی، امری مستقل از خواست مردم است.

مشروعیت، مقبولیت، امت، دولت، امام خمینی(ره)