تصاویر عرفانی برساخته از اصطلاحات گرمابه در شعر وحشی بافقی

وحشی بافقی، عارف نیست امّا همانند بسیاری از شاعران و نویسندگان با اصطلاحات عرفانی آشنایی دارد و در جای جای اشعار خود از این اصطلاحات استفاده می کند. یکی از زیباترین اشعاری که وحشی از اصطلاحات عرفانی برای آفرینش تصویر بلاغی، سود جسته، مادّه تاریخی است که در تاریخ بنای گرمابه «میر میران» گفته است. وی در این مثنوی به طرز زیبایی، اصطلاحات عرفانیی چون: آز، آب روی، إخلاص، امَل(آرزو)، پیر، تجرّد، تربیت، تَرک، جُبّه، حقیقت، خلوت، خورشید، رحمت، رسوم، روح، صفا، طریقت، طلب، طواف، عُجب، عنایت، فیض،گُلخن و هدایت را با اصطلاحات، وسایل و ملزومات گرمابه همانند: غُسل، خلوتخانه،گُلخن تابی، مَسلخ، صُفّه، فرش، لُنگ، آب گرم، سنگ، دلّاک، آب حمام، صف حمام، فرش حمام، سُست کردن کمربند، میان گشادن، گشادن بند قبا، آب ریختن و شستن آلایش ها، شستن خود و تراشیدن مو، در آمیخته و تصاویر و ترکیب های زیبایی چون: غُسل طریقت، خلوت خاص، حمام إخلاص، خلوت خانۀ گِل، مَسلخ وارستگی، صُفّۀ پاک اعتقادی، فرش عجز و نامرادی، کمربند أمَل، میان آز، بند قبای خودنمایی، کلاه عُجب و پندار، لُنگ تجرّد، صف بالا نشینان، خلوت تنها نشینان، آب گریۀ عذرخواهی، مجمع اهل صفا، آب گرم گریه، سنگ تَرک، دلّاک هدایت، سنگ رحمت و موی قید؛ آفریده است. با بررسی این مثنوی، می توان علاوه بر نشان دادن جلوه های زیباشناسانه تصاویر عرفانی برساخته از اصطلاحات و ملزومات و وسایل گرمابه، به اطلاعات با ارزش تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، معماری و مردم شناسی عصر صفوی هم دست یافت.

اصطلاحات عرفانی، عصر صفوی، گرمابه، وحشی بافقی،