برآورد حجم قاچاق کالا در ایران: رویکرد فازی و معادلات ساختاری

برنامه¬ریزی برای توسعه اقتصادی کشور و تصمیم¬گیری برای اجرای سیاست¬های تثبیتی، نیازمند شناخت عملکرد عمومی اقتصاد (رسمی و قاچاق) است. چنین شناختی نیازمند نظام اطلاعات اقتصادی و کارآمدی آن دارد. یکی از مشکلات اصلی تدوین سیاست¬های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، فقدان آمارهای اجتماعی و اقتصادی صحیح، قابل اعتماد و به¬موقع است؛ به¬ویژه در مواردی مانند قاچاق که بخشی از عملکرد عمومی اقتصاد کشورها به¬عمد از دید مأموران و واحدهای جمع¬آوری اطلاعات پنهان نگه داشته می¬شود. هدف اصلی این مطالعه برآورد حجم قاچاق کالا در ایران طی دوره زمانی 1388-1353 به روش فازی و معادلات ساختاری (MIMIC) است. براساس نتایج این تخمین، میانگین حجم قاچاق کالا طی دوره مورد بررسی علی¬رغم نوسان زیاد در برخی از سال¬ها به¬طور متوسط 88/20 درصد از تولید ناخالص داخلی بوده است. نتایج حاصل از روش فازی در پایان با روش MIMIC مقایسه شده است. بر اساس نتایج روش MIMIC میانگین حجم قاچاق کالا طی دوره مورد بررسی 88/21 درصد از GDP رسمی بوده است. مقایسه نتایج دو روش نیز نشان داد که به¬کارگیری هر دو روش در اکثر سال¬ها تفاوت چندانی با هم ندارند و تفاوت دو رویکرد در برخی از سال¬ها به متفاوت بودن متغیرهای مورد استفاده و روش برآورد بر می¬گردد.

قاچاق کالا، منطق فازی، رویکرد MIMIC، ایران.