استکبار انساني (ارکان و نمودها) در گفتمان قرآن با رويکرد زباني

مفهوم استکبار یکی از مفاهیم ضدارزشی پرکاربرد قرآنی است که تامل در ابعاد آن در جهت تربیت صحیح انسان‌ها و نجات بشر از ضلالت و گمراهی، ضروری می‌نماید. بدین تصور، مقالۀ حاضر در تلاش است با تامل در مصادیق انسانی و غیرانسانی این مفهوم در کلام مجید و با رویکرد زبانی، به تبیین ارکان و نمودهای آن بپردازد. بنیادی‌ترین فرضیۀ این پژوهش آن است که با استخراج سازه‌های زبانی می‌توان علاوه بر استخراج مولفه‌های معناساز استکبار به تبیین ارکان و نمودهای آن در آیات قرآن پرداخت. بررسی داده‌های قرآنی نشان داد که خداوند حکیم با کاربست سازه‌های مختلف زبانی در سطوح واژگانی، صرفی، نحوی و بلاغی به ارکان استکبار انسانی مانند اشرافیت اجتماعی (ژن‌سالاری)، فقر فرهنگی، شانتاژ خبری اشاره داشته است همچنان‌که با استفاده از این مولفه‌ها نمودهایی از استکبار را نظیر قدرت‌گرایی، تهدید و ترور شخصیتی، تفرقه‌افکنی و ایجاد اختناق برای خواننده ترسیم نموده است.

زبان‌شناسي، استكبار، ارکان، نمود، قرآن