بررسی نظام سنتی تقسیم آب کشاورزی در جنوب استان فارس (مورد مطالعه؛ تنگ گِری خوزی، شهرستان مُهر)

مساله تامین و تقسیم آب در مناطق خشک و نیمه خشک برای مصارف کشاورزی از گذشته های دور تاکنون در سرزمین ایران یکی از موارد قابل توجه بوده است. در این مطالعه با بهره گیری از روش اسنادی- میدانی(مشاهده و مصاحبه)، نظام تقسیم آب کشاورزی به شیوه سنتی در تنگ گِری دهستان خوزی از توابع شهرستان مُهر در جنوب استان فارس مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصل از بررسی های اسنادی و میدانی( مشاهده و مصاحبه)، منبع اصلی تامین آب کشاورزی مبتنی بر نخل و درختان خرما در محدوده مورد مطالعه یک چشمه است که آب آن بعد از طی یک مسیر و مشروب کردن بخشی از نخلستان ها ، توسط یک رشته قنات با تعدادی حلقه چاه و مجرایی زیر زمینی مجددا به سطح زمین آمده و به بخش دیگر نخلستان ها می رسد. نظام سنتی تقسیم آب کشاورزی در این محدوده از گذشته تاکنون بر مبنای « حراثه بندی » است. در این محدوده مجموعا 6 حراثه وجود داشته و تقسیم آب در حراثه های موجود براساس « مدار گردش آب » است. فاصله میان دو نوبت آب‌دهی را « یک مدار گردش آب » می‌گفتند. مدار گردش آب تنگ گِری خوزی هفت شبانه‌روز بوده است. شش شبانه‌روز برای شش حراثه و یک روز اضافه به ‌عنوان روز استفاده همگانی تعیین شده بود. همچنین شش دانگ هر بیست و چهار ساعت، سهم یک حراثه که هر شش روز یک بار سهم هر حراثه بوده است.

مناطق خشک، نظام سنتی تقسیم آب، مدار گردش آب، تنگ گِری خوزی، شهرستان مَهر