بررسی تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي سيب بومي خراسان بر اساس خصوصیات مورفولوژي و پومولوژی

با توجه به تنوع ژنتيكي سيب استان خراسان، شناسايي، جمع آوري و ارزيابي توده¬ها جهت استفاده برنامه¬هاي تحقيقاتي آتي و حفاظت دائمي آنها ضروري به نظر مي¬رسد. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی 12 ژنوتیپ سیب بومی خراسان با استفاده از دستورالعمل ملي آزمون¬هاي تمايز، يكنواختي و پايداري (DUS)، در باغ کلکسیون سيب ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق طی سال¬های 91-1389 انجام شد. به منظور ارزیابی صفات مورفولوژی درخت و پومولوژی میوه، 12 ژنوتیپ سیب شامل تربتي، خوجه حصار، اوغاز شيروان، عليموري دوم، كمپوتي، خوجه تربت، اربابي بجنورد، شيخ احمد تبريز، مربايي، عباسي، شيخ اميري و گلمكاني در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه و ارزیابی قرار ‎گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اندازه میوه در ژنوتیپ¬های مورد بررسی اختلاف معنی¬داری با یکدیگر داشتند، به طوری¬که ژنوتیپ¬های گلمکانی با 67/181 و مربایی با 1/7 گرم وزن، به ترتیب بزرگ¬ترین وکوچک¬ترین اندازه میوه را به خود اختصاص دادند. نتایج حاصل از ارزیابی صفات رویشی در بین ژنوتیپ¬ها حاکی از عکس العمل متفاوت آنها می¬باشد، به طوری¬که طول پهنک، عرض پهنک و قطر شاخه یکساله در ژنوتیپ اوغاز و طول میانگره و رشد شاخه یکساله در ژنوتیپ گلمکانی نسبت به سایر ژنوتیپ¬ها بیشتر بود. نتایج بررسی همبستگی صفات نشانگر وجود رابطه مثبت و معنی¬دار بین قطر میوه با صفات طول میوه، وزن میوه، عرض گودی چشم، عرض گودی دم و قطر گل بود. علاوه بر این عملکرد میوه با صفات قطر میوه و وزن میوه همبستگی قوی مثبت و معنی-داری داشت. همبستگی عملکرد میوه با سایر صفات مورد مطالعه معنی¬دار نبود. تجزیه خوشه¬ای صفات نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر زمان رسیدن میوه، در پنج گروه بسیار زود رس، زود رس، متوسط رس، دیر رس و خیلی دیر رس قرار گرفتند. ژنوتیپ های تربتی، خوجه حصار، علیموری و خوجه تربت درگروه بسیار زود رس و زود رس، اوغاز شیروان، کمپوتی، شیخ امیری شیروان، مربایی و شیخ احمدی تبریز در گروه متوسط رس و ژنوتیپ اربابی درگروه دیررس و ژنوتیپ عباسی وگلمکانی به عنوان ژنوتیپ های بسیار دیر رس برداشت شدند. با توجه به کمبود ارقام میان¬رس، ژنوتیپ شیخ¬امیری قابل توصیه بوده و ژنوتیپ سیب مربایی به دلیل ریز بودن میوه و رشد رویشی کم می¬تواند به عنوان پایه مورد استفاده قرار گیرد.

اندازه میوه، تجزیه کلاستر، خصوصیات رویشی، زمان برداشت